Formules beweging en kracht
| Eenparige beweging | s= v·t | s = afgelegde weg (m) v = snelheid (m/s) t = tijd (s) |
| Gemiddelde snelheid | vgem = Δx/Δt | vgem = gemiddelde snelheid (m/s) Δx = verplaatsing (m) Δt = tijdsduur (s) |
| Eenparige versnelde beweging | s = ½a·t2 | s = afgelegde weg (m) a = versnelling (m/s2) t = tijd (s) |
| Versnelling | a = Δv / Δt | a = versnelling (m/s2) Δv = snelheidsverandering (m/s) Δt = tijdsduur (s) |
| Baansnelheid (cirkelbeweging) | vbaan = 2π·r / T | vbaan = baansnelheid (m/s) r = straal (m) T = omlooptijd (s) |
| Hoeksnelheid | ω = 2π / T | ω = hoeksnelheid (rad/s) T = omlooptijd (s) |
| Middelpuntzoekende kracht | Fmpz = mv2/r | Fmpz = middelpuntzoekende kracht (N) m = massa (kg) v = baansnelheid (m/s) r = straal (m) |
| Resulterende kracht | Fres = Σ Fi | Fres = somkracht (N) F1,2,3… = deelkrachten (N) |
| Ontbinden | FA = F·sin α FB = F·cos α | F = kracht (N) FA = ene component (N) FB = andere component (N) |
| 1e wet van Newton | ΣF=0 ⇔ v=constant | ΣF = nettokracht (N) v = snelheid (m/s) |
| 2e wet van Newton | ΣF = m·a | ΣF = nettokracht (N) m = massa (kg) a = versnelling (m/s2) |
| 3e wet van Newton | FA→B = -FB→A | FA→B kracht A op B (N) FB→A kracht van B op A (N) |
| Zwaartekracht | Fz = m·g | Fz = zwaartekracht (N) m = massa (kg) g = 9,81 m/s2 (op aarde) |
| Veerkracht | Fv = C·u | Fv = veerkracht (N) C = veerconstante (Nm-1 u =uitrekking (m) |
| Luchtweerstand | Fw,l = ½ ρ CW A v2 | Fw,l = luchtwrijving (N) ρ = luchtdichtheid (kg/m3) CW=weerstandscoefficient A = oppervlak (m2) v = snelheid (m/s) |
| Schuifwrijving | Fs,max = f · FN | Fs,max = max. schuifwrijving (N) f = constante FN=normaalkracht (N) |
| Arbeid | W = F·s (·cos α) | W = arbeid (J) F = kracht (N) s = afgelegde weg (m) (α = hoek tussen F en s) |
| Vermogen | P = E/t P = W/t | P = vermogen (Js-1 of W) E = energie (J) W = arbeid (J) t = tijd (s) |
| Bewegend voorwerp | P = F·v | P = vermogen (Js-1 of W) F = kracht (N) v = snelheid (ms-1) |
| Kinetische energie | Ek = ½m·v2 | Ek = kinetische energie (J) m = massa (kg) v = snelheid (m/s) |
| Zwaarte-energie | Ez = m·g·h | Ez = zwaarte-energie (J) m = massa (kg) g = 9,81 m/s2 (op aarde) h = hoogte (m) |
| Veerenergie | Ev = ½C·u2 | Ev = veerenergie (J) C = veerconstante (N/m) u =uitrekking (m) |
| Chemische energie | Ech = rV·V Ech = rm·m | Ech = chemische energie (J) rV,m = stookwaarde (J/m3 of J/kg) V = volume (m3) m = massa (kg) |
| Rendement | η = Enuttig / Everbruikt η = Pnuttig / Pverbruikt | η = rendement Enuttig = nuttig gebruikte energie (J) Everbruikt = verbruikte energie (J) Pnuttig = nuttig vermogen (W) Pverbruikt = verbruikt vermogen (W) |
| Wet van behoud van energie | Σ Evoor = Σ Ena | Σ Evoor = beginenergie (J) Σ Ena = eindenergie (J) |
| Gravitatiekracht | Fg = G·m1m2 / r2 | Fg = gravitatiekracht (N) G = 6,67384·10-11 Nm2kg-2 m1,2 = massa's (kg) r = afstand (m) |
| 3e wet van Kepler | r3/T2 = G·M / 4π2 | r = baanstraal (m) T = omlooptijd (s) G = 6,67384·10-11 Nm2kg-2 M = centrale massa (kg) |
| Gravitatie-energie | Eg = -G·m1m2 / r | Eg = gravitatie-energie (J) G = 6,67384·10-11 Nm2kg-2 m1,2 = massa's (kg) r = afstand (m) |
| Ontsnappingssnelheid | vontsn = √(2 GM/r) | vontsn = ontsnappingssnelheid (m/s) G = 6,67384·10-11 Nm2kg-2 M = massa planeet (kg) r = straal planeet (m) |
| Rek | ε = ΔL/L0 | ε = rek ΔL = uitrekking (m) L0 = beginlengte (m) |
| Spanning (mechanisch) | σ = F/A | σ = spanning (N/m2 F = kracht (N) A = doorsnede (m2) |
| Elasticiteit | E = σ/ε | E = elasticiteit (N/m2) σ = spanning (N/m2) ε = rek |
| Moment | M = F·r | M = moment (Nm) F = kracht (N) r = arm (m) |
| Hefboomwet | F1·r1 = F2·r2 | F1,2 = kracht (N) r1,2 = arm (m) |
Formules trillingen & golven
| Frequentie | f = 1/T | f = frequentie (Hz) T = trillingstijd (s) |
| Faseverschil bij trilling | Δφ = Δt/T | Δφ = faseverschil Δt = tijdsverschil (s) T = trillingstijd (s) |
| Harmonische trilling (uitwijking) | u = A sin (2π·f·t) | u = uitwijking (m) A = amplitude (m) f = frequentie (Hz) t = tijd (s) |
| Harmonische trilling (kracht) | F = -C·u | F = kracht (N) -C = constante (N/m) u = uitwijking (m) |
| Maximale snelheid (harmonische trilling) | vmax = 2πA/T | vmax = maximale snelheid (m/s) A = amplitude (m) T = trillingstijd (s) |
| Massa-veersysteem | T = 2π·√(m/C) | T = trillingstijd (s) m =massa (kg) C = veerconstante (N/m) |
| Slinger | T = 2π·√(L/g) | T = trillingstijd (s) L =lengte slinger (m) g = 9,81 m/s2 (op aarde) |
| Golfsnelheid | v = f ·λ | v = golfsnelheid (m/s) f = frequentie (Hz) λ = golflengte (m) |
| Faseverschil golf | Δφ = Δx/ λ | Δφ = faseverschil Δx = weglengteverschil (m) λ = golflengte (m) |
| Lengte snaar | L = ½n·λ | L = lengte snaar (m) n = 1,2,3,… λ = golflengte (m) |
| Lengte open buis | L = ½n·λ | L = lengte buis (m) n = 1,2,3,… λ = golflengte (m) |
| Lengte enkelgesloten buis | L = ¼(2n-1)·λ | L = lengte buis (m) n = 1,2,3,… λ = golflengte (m) |
| Frequentie snaar | f = ½n v/L | f = frequentie (Hz) n = 1,2,3,… v = golfsnelheid (m/s) L = lengte snaar (m) |
| Frequentie open buis | f = ½n v/L | f = frequentie (Hz) n = 1,2,3,… v = golfsnelheid (m/s) L = lengte buis (m) |
| Frequentie enkelgesloten buis | f = ¼(2n-1) v/L | f = frequentie (Hz) n = 1,2,3,… v = golfsnelheid (m/s) L = lengte buis (m) |
Formules elektriciteit & magnetisme
| Stroomsterkte | I = Q/t | I = stroomsterkte (A) Q = lading (C) t = tijdsduur (s) |
| Wet van Ohm | U = I·R | U = spanning (V) I = stroomsterkte (A) R = weerstand (Ω) |
| Geleidingsvermogen | G = 1/R | G =geleidingsvermogen (S) R = weerstand (Ω) |
| Vermogen | P = U·I | P = elektrisch vermogen (W) U = spanning (V) I = stroomsterkte (A) |
| Energie | E = P·t | E = elektrische energie (J) P = elektrisch vermogen (W) t = tijdsduur (s) |
| Soortelijke weerstand | R = ρ·L/A | R = weerstand (Ω) ρ = soortelijkeweerstand (Ωm) L = lengte (m) A = oppervlak (m2) |
| Vervangingsweerstand (in serie) | RV = R1 + R2+… | RV =vervangingsweerstand (Ω) R1,2,3… = weerstanden (Ω) |
| Vervangingsweerstand (parallel) | 1/RV = 1/R1+1/R2+… | RV =vervangingsweerstand (Ω) R1,2,3… = weerstanden (Ω) |
| Stroom in serie | I1 = I2 =I3 = … | I1,2,…… = deelstromen (A) |
| Spanning in serie | Utotaal = U1 + U2 + … | Utotaal = totaalspanning (V) U1,2,…… = deelspanningen (U) |
| Stroom parallel | Ihoofd = I1 + I2 + … | Ihoofd = hoofdstroom (A) I1,2,…… = deelstromen (A) |
| Spanning parallel | U1 = U2 = U3 = … | U1,2,…… = deelspanningen (U) |
| Wet van Kirchhoff (stroom) | ΣIn = 0 | I1,2,3,… = deelstromen van/naar één punt (A) |
| Wet van Kirchhoff (spanning) | ΣUn = 0 | U1,2,3,… = deelspanningen in kring (V) |
| Wet van Coulomb | Fel = f·Qq/r2 | Fel = kracht(N) f = 8,987551787·109 Nm2/C2 Q,q = ladingen(C) r = afstand (m) |
| Veldsterkte | E = F/q | E = veldsterkte (N/C) F = kracht (N) q = lading (C) |
| Elektrische spanning | ΔU = ΔEel/q | ΔU = spanningsverschil (V) ΔEel = energieverschil (J) q = lading (C) |
| Magnetische veldsterkte (spoel) | B = μ0·N·I/L | B = magnetische veldsterkte (T) μ0 = 1,256643706·10-6 H/m N = aantal wikkelingen I = stroomsterkte (A) L = spoellengte (m) |
| Lorentzkracht (deeltje) | FL = B·q·v | FL = lorentzkracht (N) B = magnetische veldsterkte (T) q = lading (C) v = snelheid (m/s) |
| Lorentzkracht (draad) | FL = B·I·L | FL = lorentzkracht (N) B = magnetische veldsterkte (T) I =stroomsterkte (A) L =draadlengte (m) |
| Flux | Φ = B·A | Φ = magnetische flux (Wb) B = magnetische veldsterkte (T) A = oppervlak (m2) |
| Inductiespanning | Uind = N·ΔΦ/Δt | Uind = inductiespanning (V) N = aantal windingen ΔΦ = fluxverandering (Wb) Δt = tijdsduur (s) |
| Wisselspanning (sinusvormig) | Ueff = ½√2·Umax | Ueff = effectieve spanning (V) Umax = maximale spanning (V) |
| Transformator | Np/Ns = Up/Us = Is/Ip | Np = primaire windingen Ns = secundaire windingen Up = primaire spanning (V) Us = secundaire spanning (V) Ip = primaire stroom (A) Is = secundaire stroom (A) |
Formules straling, atomen & quantum
| Fotonenergie | Ef = h·f = h·c/λ | Efoton = energie per foton (J) h = 6,62606957·10-34 Js f = frequentie (Hz) c = 2,9979·108 λ = golflengte (m) |
| Overgang | Ef = |Em-En| | Ef = fotonenergie (J) Em = energieniveau voor (J) En = energieniveau na (J) |
| Remspanning (foto-elektrisch effect) | |q·Urem|= Efoton - Euittree | q = 1,602176565·10-19 C Urem = remspanning (V) Efoton = fotonenergie (J) Euittree = uittree-energie (J) |
| Energie waterstofatoom | En = -13,6 / n2 | En = energie t.o.v. ionisatieniveau (eV) n = quantumgetal (1,2,3,…) |
| De Brogliegolflengte | λ = h/p = h/(mv) | λ = golflengte deeltje (m) h = 6,62606957·10-34 Js p = impuls (kg m/s) m = massa (kg) v = snelheid (m/s) |
| Heisenbergrelatie | Δx·Δp ≥ h/4π | Δx = onzekerheid plaats (m) Δp = onzekerheid impuls (kg m/s) h = 6,62606957·10-34 Js |
| Opgesloten deeltje | En = n2h2/8mL2 | En = energie (J) n = niveau (1,2,3,…) h = 6,62606957·10-34 Js m = massa (kg) L = breedte put (m) |
| Wet van Wien | λmax = kW/T | λmax = golflengte maximum (m) kW = 2,8977721·10-3 mK T = temperatuur (K) |
| Dopplereffect | v = c· Δλ/λ | v = radiële snelheid (ms-1) c = 2,99792458·108 ms-1 Δλ = golflengteverschuiving (m) λ = golflengte (m) |
| Stefan-Boltzmann | Pbron = σAT4 | Pbron = vermogen (W) σ = 5,670373·10-8 Wm-2K-4 A = oppervlakte (m2) T = temperatuur (K) |
| Kwadratenwet | I = Pbron/4πr2 | I = intensiteit (Wm-2) Pbron = vermogen (W) r = afstand (m) |
Formules licht & lenzen
| Spiegelwet | t = i | t = terugkaatshoek (graden) i = invalshoek (graden) |
| Wet van Snellius | sin i / sin r = nr / ni | i = invalshoek (graden) r = brekingshoek (graden) nr = brekingsindex brekingskant ni = brekingsindex invalskant |
| Grenshoek | sin g = nr / ni | g = grenshoek (graden) nr = brekingsindex brekingskant ni = brekingsindex invalskant |
| Lenssterkte | S = 1/f | S = lenssterkte (dpt) f = brandpuntsafstand (m) |
| Lenswet | S = 1/b + 1/v | S = lenssterkte (dpt) b = beeldafstand (m) v = voorwerpsafstand (m) |
| Vergroting | N = |b/v| | N =vergroting b = beeldafstand (m) v = voorwerpsafstand (m) |
| Tralieformule | sin α = nλ/d | α = hoek maximum n = orde (0,1,2,…) λ = golflengte (m) d = tralieconstante (m) |
Formules radioactiviteit & kernfysica
| Aantal kernen | N(t) = N0·½t/t½ | N(t) = hoeveelheid kernen N0 = beginhoeveelheid t = tijd (s) t½ = halveringstijd (s) |
| Activiteitsafname | A(t) = A0·½t/t½ | A(t) = activiteit (Bq) A0 = beginactiv. (Bq) t = tijd (s) t½ = halveringstijd (s) |
| Activiteit | A = N·(ln 2)/t½ | A = activiteit (Bq) N = aantal kernen t½ = halveringstijd (s) |
| Verzwakking straling (röntgen- & γ-straling) | I = I0·½d/d½ | I = intensiteit (W) I0 = opvallende intensiteit (W) d = diepte (m) d½ = halveringsdikte (m) |
| Dosisequivalent | H = wR· Eabs/m | H = dosisequivalent (Sv) wR = weegfactor Eabs = geabsorbeerde energie (J) m = massa (kg) |
| Dosis | D = Eabs/m | D = dosis (Gy) Eabs = geabsorbeerde energie (J) m = massa (kg) |
| Massa en energie | E = Δm·c2 | E = energie (J) Δ m = massaverschil (kg) c = 2,99792458·108m/s |
Formules materie, warmte & temperatuur
| Dichtheid | ρ = m/V | ρ = dichtheid (kg/m3) m = massa (kg) V = volume (m3) |
| Temperatuur | TK = T°C + 273,15 | TK = temperatuur in Kelvin (K) T°C = temperatuur in °C |
| Druk | P = F/A | P = druk (Pa) F = kracht (N) A = oppervlakte (m2) |
| Wet van Boyle | P·V = constant | P = druk (Pa) V = volume (m3) |
| Wet van Gay-Lussac | P/T = constant | P = druk (Pa) T = temperatuur (K) |
| Verband P en n | P/n =constant | P = druk (Pa) n = aantal mol |
| Algemene gaswet | pV = nRT | p = druk (Pa) V = volume (m3 n = aantal mol R = 8,3144621 J/mol·K T = temperatuur (K) |
| Warmtecapaciteit | Q = C·ΔT | Q = warmte (J) C = warmtecapaciteit (J/K> ΔT = temperatuurverschil (K) |
| Soortelijke warmte | Q = c·m·ΔT | Q = warmte (J) c = soortelijke warmte (J/(K·kg)> m = massa (kg) ΔT = temperatuurverschil (K) |
| Warmtestroom | P = λ·A·ΔT/d | P = warmtestroom (W) λ = warmtegeleidingscoëfficient (W/(K·m)) A = oppervlakte (m2) ΔT = temperatuurverschil (K) d = dikte (m) |
| Druk in vloeistoffen | p = ρ·g·h | p = druk (Pa) ρ = dichtheid (kg/m3) g = 9,81 m/s2 (op aarde) h = diepte (m) |
Formules relativiteitstheorie
| Tijddilatatie | Δtb = γ·Δte | tb = tijd waarnemer(s) te = eigen tijd (s) γ = gammafactor |
| Gammafactor | γ = 1 / √(1 - v2/c2) | γ = gammafactor v = snelheid (ms-1) c = 2,9979·108 ms-1 |
| Lengtecontractie | Lb = Le / γ | Lb = waargenomen lengte (m) Le = eigen lengte (m) γ = gammafactor |
| Energie bewegend deeltje | Etot = γ·m0c2 | Etot = energie deeltje (J) γ = gammafactor m0 = rustmassa (kg) c = 2,9979·108 ms-1 |
| Massa (relativistisch) | m = γ·m0 | m = bewegende massa (kg) γ = gammafactor m0 = rustmassa(kg) |
| Relativistisch optellen | w = (u + v) / (1 + uv/c2) | w = somsnelheid (ms-1) u = deelsnelheid (ms-1) v = deelsnelheid (ms-1) c = 2,99792458·108 ms-1 |
| Tijd in zwaartekrachtsveld | to = tb·(1 + gh/c2) | to = tijd onder (s) tb = tijd boven (s) g = gravitatieversnelling (m/s2) h = hoogteverschil (m) c = 2,99792458·108 m/s |
Formules omtrek,oppervlak,volume
| Oppervlak rechthoek | A = l·b | A = oppervlakte (m2) l = lengte (m) b = breedte (m) |
| Inhoud blok | V =l·b·h | V = volume (m3) l = lengte (m) b = breedte (m) h = hoogte (m) |
| Omtrek cirkel | s = 2π·r | s = omtrek (m) r = straal (m) |
| Oppervlakte cirkel | A = π·r2 | A = oppervlakte (m2) r = straal (m) |
| Oppervlakte bol | A = 4π·r2 | A = oppervlakte (m2) r = straal (m) |
| Volume bol | V =( 4/3)·π·r3 | V = volume (m3) r = straal (m) |
terug naar boven
BINAS
Waar staat wat in BINAS? Welke editie van BINAS heb je nodig? Alles over het gebruik van BINAS.
Grafieken op de computer
Leer hoe je een goede natuurkundegrafiek tekent met Google Spreadsheets of Excel.
Schoolabonnement
Met een schoolabonnement hebben alle leerlingen in een klas, cluster of jaarlaag toegang tot alle materiaal.