Inloggen

Natuurkundeformules

Hieronder een overzicht van de formules die je gebruikt bij natuurkunde in de bovenbouw HAVO/VWO. Naast elke formule staat de betekenis van de symbolen met de eenheid. De meeste formules zijn ook te vinden in BINAS (tabel 35). Om met formules te werken is het belangrijk dat je ook weet hoe je formules moet omschrijven naar een andere vorm.

Formules beweging en kracht

Eenparige beweging s = afgelegde weg (m)
v = snelheid (m/s)
t = tijd (s)
 
Gemiddelde snelheid vgem = gemiddelde snelheid (m/s)
Δx = verplaatsing (m)
Δt = tijdsduur (s)
 
Eenparige versnelde beweging s = afgelegde weg (m)
a = versnelling (m/s2)
t = tijd (s)
 
Versnelling a = versnelling (m/s2)
Δv = snelheidsverandering (m/s)
Δt = tijdsduur (s)
 
Baansnelheid
(cirkelbeweging)
vbaan = baansnelheid (m/s)
r = straal (m)
T = omlooptijd (s)
 
Hoeksnelheid ω = hoeksnelheid (rad/s)
T = omlooptijd (s)
 
Middelpuntzoekende
kracht
Fmpz = middelpuntzoekende kracht (N)
m = massa (kg)
v = baansnelheid (m/s)
r = straal (m)
 
Resulterende kracht Fres = somkracht (N)
F1,2,3… = deelkrachten (N)
 
Ontbinden F = kracht (N)
FA = ene component (N)
FB = andere component (N)
 
1e wet van Newton Fres = nettokracht (N)
v = snelheid (m/s)
 
2e wet van Newton Fres = nettokracht (N)
m = massa (kg)
a = versnelling (m/s2)
 
3e wet van Newton FA→B kracht A op B (N)
FB→A kracht van B op A (N)
 
Zwaartekracht Fz = zwaartekracht (N)
m = massa (kg)
g = 9,81 m/s2 (op aarde)
 
Veerkracht Fv = veerkracht (N)
C = veerconstante (Nm-1
u =uitrekking (m)
 
Luchtweerstand Fw,l = luchtwrijving (N)
ρ = luchtdichtheid (kg/m3)
CW=weerstandscoefficient
A = oppervlak (m2)
v = snelheid (m/s)
 
Schuifwrijving Fs,max = max. schuifwrijving (N)
f = constante
FN=normaalkracht (N)
 
Arbeid W = arbeid (J)
F = kracht (N)
s = afgelegde weg (m)
(α = hoek tussen F en s)
 
Vermogen P = vermogen (Js-1 of W)
E = energie (J)
W = arbeid (J)
t = tijd (s)
 
Bewegend voorwerp P = vermogen (Js-1 of W)
F = kracht (N)
v = snelheid (ms-1)
 
Kinetische energie Ek = kinetische energie (J)
m = massa (kg)
v = snelheid (m/s)
 
Zwaarte-energie Ez = zwaarte-energie (J)
m = massa (kg)
g = 9,81 m/s2 (op aarde)
h = hoogte (m)
 
Veerenergie Ev = veerenergie (J)
C = veerconstante (N/m)
u =uitrekking (m)
 
Chemische energie Ech = chemische energie (J)
rV,m = stookwaarde (J/m3 of J/kg)
V = volume (m3)
m = massa (kg)
 
Rendement η = rendement
Enuttig = nuttig gebruikte energie (J)
Everbruikt = verbruikte energie (J)
Pnuttig = nuttig vermogen (W)
Pverbruikt = verbruikt vermogen (W)
 
Wet van behoud van energie Σ Evoor = beginenergie (J)
Σ Ena = eindenergie (J)
 
Gravitatiekracht Fg = gravitatiekracht (N)
G = 6,67384·10-11 Nm2kg-2
M,m = massa's (kg)
r = afstand (m)
 
3e wet van Kepler r = baanstraal (m)
T = omlooptijd (s)
G = 6,67384·10-11 Nm2kg-2
M = centrale massa (kg)
 
Gravitatie-energie Eg = gravitatie-energie (J)
G = 6,67384·10-11 Nm2kg-2
m1,2 = massa's (kg)
r = afstand (m)
 
Ontsnappingssnelheid vontsn = ontsnappingssnelheid (m/s)
G = 6,67384·10-11 Nm2kg-2
M = massa planeet (kg)
r = straal planeet (m)
 
Rek ε = rek
ΔL = uitrekking (m)
L0 = beginlengte (m)
 
Spanning
(mechanisch)
σ = spanning (N/m2
F = kracht (N)
A = doorsnede (m2)
 
Debiet Q = debiet (m3/s)
V = volume (m3)
t = tijd (s)
 
Stroomsnelheid Q = debiet (m3/s)
v = stroomsnelheid (m/s)
A = doorsnede (m2
 
Elasticiteit E = elasticiteit (N/m2)
σ = spanning (N/m2)
ε = rek
 
Moment M = moment (Nm)
F = kracht (N)
r = arm (m)
 
Hefboomwet F1,2 = kracht (N)
r1,2 = arm (m)
 

Formules trillingen & golven

Frequentie f = frequentie (Hz)
T = trillingstijd (s)
 
Faseverschil bij trilling Δφ = faseverschil
Δt = tijdsverschil (s)
T = trillingstijd (s)
 
Harmonische trilling
(uitwijking)
u = uitwijking (m)
A = amplitude (m)
f = frequentie (Hz)
t = tijd (s)
 
Harmonische trilling
(kracht)
F = kracht (N)
C = constante (N/m)
u = uitwijking (m)
 
Maximale snelheid
(harmonische trilling)
vmax = maximale snelheid (m/s)
A = amplitude (m)
T = trillingstijd (s)
 
Resonantie faandrijf = aandrijffrequentie (Hz)
feigen = eigenfrequentie (Hz)
 
Massa-veersysteem T = trillingstijd (s)
m =massa (kg)
C = veerconstante (N/m)
 
Slinger T = trillingstijd (s)
L =lengte slinger (m)
g = 9,81 m/s2 (op aarde)
 
Golfsnelheid v = golfsnelheid (m/s)
f = frequentie (Hz)
λ = golflengte (m)
 
Faseverschil golf Δφ = faseverschil
Δx = weglengteverschil (m)
λ = golflengte (m)
 
Lengte
snaar
L = lengte snaar (m)
n = 1,2,3,…
λ = golflengte (m)
 
Lengte
open buis
L = lengte buis (m)
n = 1,2,3,…
λ = golflengte (m)
 
Lengte
enkelgesloten buis
L = lengte buis (m)
n = 1,2,3,…
λ = golflengte (m)
 
Frequentie
snaar
f = frequentie (Hz)
n = 1,2,3,…
v = golfsnelheid (m/s)
L = lengte snaar (m)
 
Frequentie
open buis
f = frequentie (Hz)
n = 1,2,3,…
v = golfsnelheid (m/s)
L = lengte buis (m)
 
Frequentie
enkelgesloten buis
f = frequentie (Hz)
n = 1,2,3,…
v = golfsnelheid (m/s)
L = lengte buis (m)
 
Golfsnelheid
in snaar
v = golfsnelheid (m/s)
Fs = spankracht (N)
L = lengte (m)
m = snaarmassa (kg)
 

Formules elektriciteit & magnetisme

Stroomsterkte I = stroomsterkte (A)
Q = lading (C)
t = tijdsduur (s)
 
Wet van Ohm U = spanning (V)
I = stroomsterkte (A)
R = weerstand (Ω)
 
Geleidingsvermogen G =geleidingsvermogen (S)
R = weerstand (Ω)
 
Vermogen (stroom) P = elektrisch vermogen (W)
U = spanning (V)
I = stroomsterkte (A)
 
Vermogen (spanning) P = elektrisch vermogen (W)
U = spanning (V)
R = weerstand (Ω)
 
Vermogen (stroom) P = elektrisch vermogen (W)
I = stroomsterkte (A)
R = weerstand (Ω)
 
Energie E = elektrische energie (J)
P = elektrisch vermogen (W)
t = tijdsduur (s)
 
Soortelijke weerstand R = weerstand (Ω)
ρ = soortelijkeweerstand (Ωm)
L = lengte (m)
A = oppervlak (m2)
 
Vervangingsweerstand
(in serie)
R1,2,3… = weerstanden (Ω)
Rtot =vervangingsweerstand (Ω)
 
Vervangingsweerstand
(parallel)
R1,2,3… = weerstanden (Ω)
Rtot =vervangingsweerstand (Ω)
 
Stroom in serie I1,2,3,…… = deelstromen (A)
 
Spanning in serie Utotaal = totaalspanning (V)
U1,2,…… = deelspanningen (U)
 
Stroom parallel Itot = hoofdstroom (A)
I1,2,…… = deelstromen (A)
 
Spanning parallel U1,2,3,…… = deelspanningen (V)
 
Wet van Kirchhoff
(stroom)
I1,2,3,… = deelstromen van/naar één punt (A)
 
Wet van Kirchhoff
(spanning)
U1,2,3,… = deelspanningen in kring (V)
 
Wet van Coulomb Fel = kracht(N)
f = 8,987551787·109 Nm2/C2
Q,q = ladingen(C)
r = afstand (m)
 
Veldsterkte E = veldsterkte (N/C)
F = kracht (N)
q = lading (C)
 
Elektrische spanning ΔU = spanningsverschil (V)
ΔEel = energieverschil (J)
q = lading (C)
 
Magnetische veldsterkte
(spoel)
B = magnetische veldsterkte (T)
μ0 = 1,256643706·10-6 H/m
N = aantal wikkelingen
I = stroomsterkte (A)
L = spoellengte (m)
 
Lorentzkracht
(deeltje)
FL = lorentzkracht (N)
B = magnetische veldsterkte (T)
q = lading (C)
v = snelheid (m/s)
 
Lorentzkracht
(draad)
FL = lorentzkracht (N)
B = magnetische veldsterkte (T)
I =stroomsterkte (A)
L =draadlengte (m)
 
Flux Φ = magnetische flux (Wb)
B = magnetische veldsterkte (T)
A = oppervlak (m2)
 
Inductiespanning Uind = inductiespanning (V)
N = aantal windingen
ΔΦ = fluxverandering (Wb)
Δt = tijdsduur (s)
 
Wisselspanning
(sinusvormig)
Ueff = effectieve spanning (V)
Umax = maximale spanning (V)
 
Transformator Np = primaire windingen
Ns = secundaire windingen
Up = primaire spanning (V)
Us = secundaire spanning (V)
Ip = primaire stroom (A)
Is = secundaire stroom (A)
 

Formules straling, atomen & quantum

Fotonenergie Efoton = energie per foton (J)
h = 6,62606957·10-34 Js
f = frequentie (Hz)
c = 2,9979·108
λ = golflengte (m)
 
Overgang Ef = fotonenergie (J)
Em = energieniveau voor (J)
En = energieniveau na (J)
 
Remspanning
(foto-elektrisch effect)
q = 1,602176565·10-19 C
Urem = remspanning (V)
Efoton = fotonenergie (J)
Euittree = uittree-energie (J)
 
Energie waterstofatoom En = energie t.o.v. ionisatieniveau (eV)
n = quantumgetal (1,2,3,…)
 
De Brogliegolflengte λ = golflengte deeltje (m)
h = 6,62606957·10-34 Js
p = impuls (kg m/s)
m = massa (kg)
v = snelheid (m/s)
 
Heisenbergrelatie Δx = onzekerheid plaats (m)
Δp = onzekerheid impuls (kg m/s)
h = 6,62606957·10-34 Js
 
Opgesloten deeltje En = energie (J)
n = niveau (1,2,3,…)
h = 6,62606957·10-34 Js
m = massa (kg)
L = breedte put (m)
 
Wet van Wien λmax = golflengte maximum (m)
kW = 2,8977721·10-3 mK
T = temperatuur (K)
 
Dopplereffect v = radiële snelheid (ms-1)
c = 2,99792458·108 ms-1
Δλ = golflengteverschuiving (m)
λ = golflengte (m)
 
Stefan-Boltzmann Pbron = vermogen (W)
σ = 5,670373·10-8 Wm-2K-4
A = oppervlakte (m2)
T = temperatuur (K)
 
Kwadratenwet I = intensiteit (Wm-2)
Pbron = vermogen (W)
r = afstand (m)
 

Formules licht & lenzen

Spiegelwet t = terugkaatshoek (graden)
i = invalshoek (graden)
 
Wet van Snellius i = invalshoek (graden)
r = brekingshoek (graden)
nr = brekingsindex brekingskant
ni = brekingsindex invalskant
 
Grenshoek g = grenshoek (graden)
nr = brekingsindex brekingskant
ni = brekingsindex invalskant
 
Lenssterkte S = lenssterkte (dpt)
f = brandpuntsafstand (m)
 
Lenswet f = brandpuntsafstand (m)
b = beeldafstand (m)
v = voorwerpsafstand (m)
 
Vergroting N =vergroting
b = beeldafstand (m)
v = voorwerpsafstand (m)
 
Tralieformule d = tralieconstante (m)
α = hoek maximum
n = orde (0,1,2,…)
λ = golflengte (m)
 

Formules radioactiviteit & kernfysica

Aantal kernen N(t) = hoeveelheid kernen
N0 = beginhoeveelheid
t = tijd (s)
t½ = halveringstijd (s)
 
Activiteitsafname A(t) = activiteit (Bq)
A0 = beginactiv. (Bq)
t = tijd (s)
t½ = halveringstijd (s)
 
Activiteit A = activiteit (Bq)
N = aantal kernen
t½ = halveringstijd (s)
 
Verzwakking straling
(röntgen- & γ-straling)
I = intensiteit (W)
I0 = opvallende intensiteit (W)
d = diepte (m)
d½ = halveringsdikte (m)
 
Dosis D = dosis (Gy)
Eabs = geabsorbeerde energie (J)
m = massa (kg)
 
Dosisequivalent H = dosisequivalent (Sv)
wR = weegfactor
Eabs = geabsorbeerde energie (J)
m = massa (kg)
 
Massa en energie E = energie (J)
Δ m = massaverschil (kg)
c = 2,99792458·108m/s
 

Formules materie, warmte & temperatuur

Dichtheid ρ = dichtheid (kg/m3)
m = massa (kg)
V = volume (m3)
 
Temperatuur TK = temperatuur in Kelvin (K)
T°C = temperatuur in °C
 
Druk P = druk (Pa)
F = kracht (N)
A = oppervlakte (m2)
 
Wet van Boyle P = druk (Pa)
V = volume (m3)
 
Wet van Gay-Lussac P = druk (Pa)
T = temperatuur (K)
 
Verband P en n P = druk (Pa)
n = aantal mol
 
Algemene gaswet p = druk (Pa)
V = volume (m3
n = aantal mol
R = 8,3144621 J/mol·K
T = temperatuur (K)
 
Warmtecapaciteit Q = warmte (J)
C = warmtecapaciteit (J/K>
ΔT = temperatuurverschil (K)
 
Soortelijke warmte Q = warmte (J)
c = soortelijke warmte (J/(K·kg)>
m = massa (kg)
ΔT = temperatuurverschil (K)
 
Warmtestroom P = warmtestroom (J/s)
λ = warmtegeleidingscoëfficient (W/(K·m))
A = oppervlakte (m2)
ΔT = temperatuurverschil (K)
d = dikte (m)
 
Druk in vloeistoffen p = druk (Pa)
ρ = dichtheid (kg/m3)
g = 9,81 m/s2 (op aarde)
h = diepte (m)
 

Formules relativiteitstheorie

Tijddilatatie tb = tijd waarnemer(s)
te = eigen tijd (s)
γ = gammafactor
 
Gammafactor γ = gammafactor
v = snelheid (ms-1)
c = 2,9979·108 ms-1
 
Lengtecontractie Lb = waargenomen lengte (m)
Le = eigen lengte (m)
γ = gammafactor
 
Energie bewegend deeltje Etot = energie deeltje (J)
γ = gammafactor
m0 = rustmassa (kg)
c = 2,9979·108 ms-1
 
Massa (relativistisch) m = bewegende massa (kg)
γ = gammafactor
m0 = rustmassa(kg)
 
Relativistisch
optellen
w = somsnelheid (ms-1)
u = deelsnelheid (ms-1)
v = deelsnelheid (ms-1)
c = 2,99792458·108 ms-1
 
Relativistisch Dopplereffect Δλ/λ = golflengteverschuiving
v = snelheid (ms-1)
c = 2,99792458·108 ms-1
 
Tijd in zwaartekrachtsveld to = tijd onder (s)
tb = tijd boven (s)
g = gravitatieversnelling (m/s2)
h = hoogteverschil (m)
c = 2,99792458·108 m/s
 

Formules omtrek,oppervlak,volume

Oppervlak rechthoek A = oppervlakte (m2)
l = lengte (m)
b = breedte (m)
 
Inhoud blok V = volume (m3)
l = lengte (m)
b = breedte (m)
h = hoogte (m)
 
Omtrek cirkel s = omtrek (m)
r = straal (m)
 
Oppervlakte cirkel A = oppervlakte (m2)
r = straal (m)
 
Oppervlakte bol A = oppervlakte (m2)
r = straal (m)
 
Volume bol V = volume (m3)
r = straal (m)
 


terug naar boven



Tips bij het leren
Tips voor het voorbereiden en trainen voor een natuurkundetoets of examen.

BINAS
Waar staat wat in BINAS? Welke editie van BINAS heb je nodig? Alles over het gebruik van BINAS.

Quizvragen
Handige online quizvragen. Je krijgt telkens nieuwe vragen. Ideaal om mee te oefenen..

Examentips
Binnenkort centraal examen natuurkunde? Kijk hier voor tips.

Grafieken op de computer
Leer hoe je een goede natuurkundegrafiek tekent met Google Spreadsheets of Excel.

CCVX-examens natuurkunde
Toelatingsexamen natuurkunde aan de universiteit.

Centraal- en schoolexamen
Waaruit bestaat het eindexamen natuurkunde?

Schoolboeken natuurkunde
Overzicht van de verschillende schoolboeken voor natuurkunde.

PTA
PTA staat voor "Programma van Toetsing en Afsluiting". Wat houdt dit nou precies in?

Praktische Opdrachten
Op zoek naar een leuk PO voor natuurkunde? Kijk hier voor ideeën.

Formules natuurkunde
De belangrijkste formules op een rijtje. Met uitleg symbolen en eenheden.

21+ toets natuurkunde
Toelatingsexamen voor HBO-opleidingen voor leerlingen van 21 jaar of ouder .

Examentraining natuurkunde?
Doe het zelf, gewoon lekker thuis.

Taak natuurkunde
Voor als je in de zomervakantie een taak hebt gekregen...

Rekenmachines
Alles over het gebruik van de rekenmachine bij natuurkunde.

Herexamen/2e tijdvak
Alles over natuurkunde-examen in het 2e tijdvak.

Staatsexamen natuurkunde
Haal je deelcertificaat via het staatsexamen.

N-termen
Alles over de normering en berekening van je CE-cijfer

Schoolabonnement
Met een schoolabonnement hebben alle leerlingen in een klas, cluster of jaarlaag toegang tot alle materiaal.

Verslag natuurkunde
Natuurkundeverslag schrijven? Alles waar je op moet letten.

Coördinatentransformatie
Leer hoe je verbanden onderzoekt met coördinatentransformaties.

Omschrijven formules
Leer hoe je formules stap-voor-stap omschrijft tot een andere vorm.

Wiskunde A of B?
Welke soort wiskunde kun je het best kiezen als je natuurkunde doet.