Inloggen

Magnetisme & elektriciteit

In de 19e eeuw is door de Deense fysicus Ørsted ontdekt dat magnetisme en elektriciteit veel met elkaar te maken hebben: Hij zag dat een kompasnaald in de buurt van een draad waar stroom door liep uitsloeg in een andere richting. In deze videoles uitleg over wát elektriciteit en magnetisme dan precies met elkaar te maken hebben. Bij de uitleg wordt een nieuwe manier van notatie geintroduceerd: Iets het scherm ingaat wordt weergegeven met een kruisje. Iets wat het scherm uitkomt met een puntje.
FAQ
5 5446
0:00 Start
0:11 Ontdekking Ørsted
1:01 Notatie afspraken
2:11 Voorbeeld stroomdraad
2:45 Samenvatting

Voorkennis

Magnetisme, stroom, schakelingen

Moet ik dit kennen?

De stof in videoles "Magnetisme & elektriciteit" hoort bij:

HAVO:       geen examenstof
VWO: : Centraal examen 2024 (CE)


Test jezelf - "Magnetisme & elektriciteit"

Maak onderstaande meerkeuzevragen, klik op 'nakijken' en je weet meteen de uitslag. Als je één of meer vragen fout hebt moet je de videoles nog maar eens bekijken.
Vraag 1
Vraag 2
Vraag 3
Dat elektriciteit en magnetisme wat met elkaar te maken hebben is voor het eerste ontdekt door …

Een stip met een cirkel eromheen is het symbool voor een stroom die … loopt.

Een kruis is het symbool voor een magnetische veldlijn die … loopt.

Newton
Ørsted
Huygens
van je af
naar je toe
geen van beide
van je af
naar je toe
geen van beide


Extra oefenmateriaal?

Oefenopgaven over het onderdeel elektrische & magnetische velden vind je in:
FotonElektromagnetismeVWO.pdf

Vraag over videoles "Magnetisme & elektriciteit"?


    Hou mijn naam verborgen

Eerder gestelde vragen | Magnetisme & elektriciteit

Op dinsdag 9 jun 2020 om 19:03 is de volgende vraag gesteld
Bij een opgaven stond dat een dubbelgewonden spoel geen magnetische werking vertoont, omdat er een tegengesteld magnetisch veld aanwezig is. Is het altijd zo dat er dan geen magnetische werking is?

Erik van Munster reageerde op dinsdag 9 jun 2020 om 19:25
Dat er geen magnetisch veld is komt omdat het eigenlijk twee spoelen “door elkaar heen” zijn. Het magneetveld dat de ene spoel opwekt is precies tegengesteld van richting aan het magneetveld van de andere spoel. Ze heffen elkaar dus op en het magneetveld wat je overhoudt is 0.

Dat is altijd zo als de wikkelrichting van een dubbelgewonden spoel zó is dat je twee elkaar opheffende magneetvelden hebt.


Bekijk alle vragen (5)



Op maandag 4 nov 2019 om 16:48 is de volgende vraag gesteld
Beste Erik,
Ik ben even in de war als het gaat om elektrische influentie en magnetische influentie. Op zich begrijp ik allebei, maar hoe verhouden ze zich tot elkaar. Als je een staaf opwrijft dan wordt hij bijv. positief aan de bovenkant en kan door het verschijnsel influentie papiersnippers aantrekken, want de elektronen verplaatsen zich in het papier waardoor ladingsverdeling plaatsvindt. Maar hetzelfde papier reageert niet op een magneet, terwijl een magneet wel elektronen verschuiving in andere metalen (influentie) veroorzaakt. Een permanente magneet kan alleen maar elektronen laten verschuiven, dus lading verplaatsen, als hij zelf ook geladen is toch? Wat is eigenlijk precies een magneet? Heeft een magneet nou aan de ene kant een overschot aan elektronen? Snap je wat ik bedoel? Het heet allebei influentie en bij allebei bewegen toch elektronen? Maar een elektrisch geladen staat en een magneet hebben allebei een ander effect.

Erik van Munster reageerde op dinsdag 5 nov 2019 om 00:33
Elektronenoverschot, wrijven over een staaf, papiersnippers die aangetrokken worden en lading heeft alléén met elektriciteit te maken en niks met magnetisme.

Een magneet zorgt ook niet voor ladingsverplaatsing in een stof. Ook dit komt door elektriciteit en niet door magnetisme.

Het woord influentie betekent dat iets invloed heeft op een voorwerp maar elektrische en magnetische influentie zijn echt wat anders.

Een magneet kan door influentie een stuk ijzer magnetisch maken.

Een geladen staaf kan door influentie binnen papiersnippers elektrische lading zich anders laten verdelen.

Maar het zijn twee verschillende dingen.

Op dinsdag 5 nov 2019 om 09:37 is de volgende reactie gegeven
Duidelijk. Maar wat is dan een magneet? Hoe is bij een permanente magneet de noordpool anders dan de zuidpool? En wat gebeurt dan bij magnetische influentie, waardoor bijv. een paperclip tijdelijk magnetisch wordt? Zijn er dan geen elektronen die zich verplaatsen in de paperclip?

Erik van Munster reageerde op dinsdag 5 nov 2019 om 13:55
Je kunt je de atomen in de paperclip voorstellen als een soort minikompasjesnaaldjes. Als de paperclip niet magnetisch is, wijzen deze kompasje in alle richtingen kris-kras door elkaar. Als je de paperclip magnetisch maakt zorg je ervoor dat deze kompasnaaldjes zich in één richting gaan richten. Als de kompasjes daarna in deze richting blijven staan is de paperclip zelf magnetisch geworden.

Het is dus niet zo dat je elektronen in de paperclip de ene of de andere kant op verplaatst bij het magnetiseren.

Op dinsdag 5 nov 2019 om 14:09 is de volgende reactie gegeven
Draaien de atomen dan op hun plek? En zitten ze in een permanente magneet als het ware vast, zodat ze maar één kant op kunnen wijzen?

Erik van Munster reageerde op dinsdag 5 nov 2019 om 14:19
Ja dat klopt. In een magnetisch materiaal (zoals ijzer) zitten de atomen met hun magneetveld min-of-meer vast. Als ze eenmaal "gericht" zijn in een bepaalde richting blijven ze daarin zitten.

Bij niet-magnetische materialen is dit niet zo en kun je de atomen niet op deze manier richten en blijven ze ook niet hun richting houden.


Luna Scherpenisse vroeg op vrijdag 21 feb 2014 om 09:57
Hoe bereken je de afbuiging in magnetische en elektrische velden?

Erik van Munster reageerde op vrijdag 21 feb 2014 om 15:24
Dag Luna,

Dat hangt helemaal van de vraag af:

Bij afbuiging in een elektrisch veld kun je meestal de kracht op een deeltje uitrekenen uit de veldsterkte (E) en daarmee (met F=m*a) de versnelling in een bepaalde richting.

Afbuiging door een magneetveld van een geladen deeltje kun je met de Lorentzkracht berekenen. Zie hiervoor de les: "Toepassingen Lorentzkracht".


Lisabeth Van Berkel vroeg op zondag 11 aug 2013 om 18:22
heeft een gewone draad waar stroom doorheengaat (voor bijvoorbeeld de televisie) ook deze omheenwikkelende magnetische veldlijnen?

Erik van Munster reageerde op maandag 12 aug 2013 om 11:01
Ja, ook hier zijn magnetische veldlijnen.

Alles wat op het stopcontact is aangesloten werkt op wisselspanning dus ook het bij behorende magneetveld zal een 'wisselmagneetveld' zijn wat 50 keer per seconde verandert.

Een snoer wat op het stopcontact zit aangesloten bestaat uit twee draden vlak naast elkaar dus het magneetveld is de optelsom van de magneetvelden van elk van deze draden.

Alles bij elkaar best ingewikkeld dus, maar in principe geldt er dus hier ook dat er een 'omheenwikkelend' magneetveld is.


Op maandag 15 apr 2013 om 08:53 is de volgende vraag gesteld
Ik snap niet zo goed waarom men opeens een derde dimensie nodig zou hebben in de notatie van magnetische veldlijnen en stroomddraden

Erik van Munster reageerde op maandag 15 apr 2013 om 09:35
Waarom het alleen maar in 3D kan wordt vanzelf duidelijk als je de rechter- en de linkerhandregel gaat toepassen. Magnetische veldlijnen lopen bijvoorbeeld rond de lengte van een stroomdraad en dit is nou eenmaal niet meer 'plat'.