Inloggen

Massaverschil & energie

Wanneer je de precieze massa van de deeltjes vóór en na een vervalreactie vergelijkt blijkt dat er massa is verdwenen. In deze videoles wordt uitgelegd dat de verdwenen massa is omgezet in energie. Ook bij andere kernreacties zal de massa voor en na de kernreactie vrijwel nooit gelijk zijn. De hoeveelheid energie is te berekenen met Einstein's beroemde formule uit de speciale relativiteitstheorie: E=mc2.
FAQ
45 1236
0:00 Start
0:06 Voorbeeld 210Po
1:10 Aftrekken elektronmassa
2:22 Massaverschil
2:50 E = mc2
2:53 Omrekenen MeV
4:20 Energie deeltjes
5:20 Samenvatting

Voorkennis

Proton, neutron, elektron, energie, elektronvolt

Formules

 
Massa en energie E = Δm·c2 E = energie (J)
Δ m = massaverschil (kg)
c = 2,99792458·108m/s

BINAS

Belangrijke tabel(len) in Binas: 25

Moet ik dit kennen?

De stof in videoles "Massaverschil & energie" hoort bij:

HAVO:       geen examenstof
VWO: : Keuzeonderwerp(SE)


Test jezelf - "Massaverschil & energie"

Maak onderstaande meerkeuzevragen, klik op 'nakijken' en je weet meteen de uitslag. Als je één of meer vragen fout hebt moet je de videoles nog maar eens bekijken.
Vraag 1
Vraag 2
Vraag 3
Bij een vervalreactie geldt voor de totale massa van alle deeltjes voor en na de reactie:

De isotoop Ba-137m is een metastabiele isotoop die spontaan vervalt naar Ba-137. Het aantal protonen en neutronen in de kern blijft hierbij ongewijzigd. Hoeveel massa verdwijnt er bij dit verval?

Hoeveel energie komt er vrij bij het verval van een Ba-137m kern naar Ba-137?

mvoor < mna
mvoor = mna
mvoor > mna
0,00070 u
0,00143 u
0,00083 u
8,0·10-13 J
3,4·10-14 J
1,0·10-13 J


Extra oefenmateriaal?

Oefenopgaven over het onderdeel kernen & deeltjes vind je in:
FotonKernenDeeltjesVWO.pdf

Examenopgaven

Recente examenopgaven waarin "Massaverschil & energie" een rol speelt (havo/vwo):
Tokomak (v), Tritium in een kerncentrale (v),

Vraag over videoles "Massaverschil & energie"?


    Hou mijn naam verborgen

Eerder gestelde vragen | Massaverschil & energie

Op donderdag 6 jul 2023 om 17:58 is de volgende vraag gesteld
is dit deel van ccvx stof

Erik van Munster reageerde op donderdag 6 jul 2023 om 18:41
Nee, dit hoort niet bij de huidige CCVX-stof. Kun je zien op de website van ccvx. Als je daar kijkt zie je dat de stof over medische beeldvorming hetzelfde is als het vwo. Ook op het vwo hoort het niet bij de stof.


Bekijk alle vragen (45)



Op woensdag 22 mrt 2023 om 12:42 is de volgende vraag gesteld
HoegaatuvanJ==>MeV?bij4,11

Gulud Sharif reageerde op woensdag 22 mrt 2023 om 12:43
Mijn toetsenbord doet raar, maar hoe rekende u J ==> MeV ik snap dat het in tabel 7 staat maar ik als ik 1,031x 10^-12 keer 931,494061 doe kom ik op iets anders uit.

Erik van Munster reageerde op woensdag 22 mrt 2023 om 17:45
In Binas tabel 5 vind je (bij energie) dat

1 eV = 1,602..*10^-19 J.

Als je dus van Joule naar eV wil omrekenen deel je door dit getal:

1,0318*10^-12 / 1,602*10^-19 = 6440699 eV

(931,494 MeV in tabel 7 hoort bij 1 u, niet bij een Joule)


Op vrijdag 3 mrt 2023 om 14:41 is de volgende vraag gesteld
Beste meneer,

Wat zie ik niet goed, bij Po-210 (84 elektronen) en bij Pb-206 (82 elektronen) doet u de elektronen afhalen en bij He-4 doet u atoommassa 4 ipv 2, moet dat dan niet 2 zijn ipv 4? Of wat zie niet goed?

alvast bedankt

Erik van Munster reageerde op vrijdag 3 mrt 2023 om 15:00
Je hebt gelijk hoor. Daar had inderdaad 2 elektronen moeten staan ipv 4.


Op dinsdag 25 jan 2022 om 16:53 is de volgende vraag gesteld
Beste Lezer,
Ik heb een vraag. Ik heb morgen een toets over kernen en deeltjes. Ik heb de volgende opgave:
''Bepaal de quarksamenstelling van het K^0- meson met de in vraag C bedoelde behoudswet. Bij C hebben ze het over het behoud van vreemdheid.''
Zou u mij kunnen uitleggen hoe dit moet?
Dit is vraag 80D uit het boekje van Kernen en Deeltjes van Overal Natuurkunde.

Erik van Munster reageerde op dinsdag 25 jan 2022 om 17:16
Hiervoor heb je Binas tabel 26A en 26C nodig.

Een "meson" is een deeltje dat bestaat uit 2 nóg kleinere deeltje die quarks heten. In 26C kun je zien dat een K0 is samen gesteld uit een "d"-quark en een "s-met-een-streepje"-quark. Het streepje betekent antideeltje. In 26A kun je zien dat de letter "s" ook wel een "strange-quark" genoemd wordt ("vreemd-quark"). Dit is één van de mogelijke types quarks.

Wat ze bedoelen met de "wet van behoud van vreemdheid" is dat het aantal s-quarks vóór en na een reactie gelijk is. Ik ken de opgave in je boek niet maar waarschijnlijk staat er een reactie waarin het K0 meson voorkomt. Als je in plaats van de deeltjes de samenstellen opschrijft zie je vanzelf dat het aantal s-jes links en rechts hetzelfde is.

Waar je even bij moet oppassen is dat een anti deeltje (dus met een streepje er op) als -1 telt.

Je mag me ook de opgave zelf even mailen (zie contact) al


Ruth Bruijnincx vroeg op dinsdag 16 nov 2021 om 23:54
Waar kan ik de uitleg vinden over leptongetallen ?

Erik van Munster reageerde op woensdag 17 nov 2021 om 07:05
Leptongetal hoort niet bij de verplichte examenstof (het is onderdeel van een keuzeonderdeel).
Maar er is wel uitleg:

Bij de oefenopgaven (via het menu “oefenen” hierboven) in het hoofdstuk VWO Kernen&Deeltjes staat een uitgebreide opgave (opgave 13 “Leptonen”
) waarin het allemaal uitgelegd staat. Uitwerkingen van de opgaven staan er ook.


Op woensdag 19 mei 2021 om 04:22 is de volgende vraag gesteld
Goedemorgen Erik,

Ik heb een vraagje betreft het atoommassa getal dat u gebruikt voor "210 Po".
In het filmpje staat er dat het atoommassa van 210 Po gelijk is aan 209,98288 u, maar in mijn BINAS (6e editie tabel 25A atoomnummer 84) staat dat 210 Po gelijk is aan 209,98286 u.
Ik zie verder ook dat u voor "206 Pb" ook een net wat andere waarde aanneemt.

Mijn vraag is nu dus of ik zelf iets over het hoofd zie en verkeerd doe, of dat fout in mijn BINAS staat.

Dankjewel voor je tijd en moeite!

Erik van Munster reageerde op woensdag 19 mei 2021 om 10:20
Klopt hoor, Binas wordt af en toe vernieuwd en aangepast. In de nieuwste Binas staat inderdaad

Po-210: 209,98286u
Pb-206: 205,97444u


Op zondag 28 jun 2020 om 10:47 is de volgende vraag gesteld
Goedemorgen,
Als er in een vraag gevraagd wordt hoe je met behulp van het massadefect de kinetische energie bepaald, hoe pak je dit dan aan?
Het proces: 26(atoommassa),13(protonen) Al + 0,-1 e -> 26,12 Mg + ve (elektronneutrino)
De vraag is zo gesteld: Bereken m.b.v. het massadefect de kinetische energie van het elektronneutrino. Je mag de massa van het neutrino verwaarlozen. Ga ervan uit dat de aluminium kern en magnesium kern in rust zijn.

Ik kom op een massadefect van 0,0043 u en dit naar kg is 7,140 * 10^-30 maar ik weet hoe dit verder verloopt...

Ik heb morgen namelijk een tentamen

Alvast bedankt!

Op zondag 28 jun 2020 om 16:35 is de volgende reactie gegeven
Hoe pak je dit aan?

Erik van Munster reageerde op zondag 28 jun 2020 om 17:17
Als je het massaverschil in kg al weet dan ben je er al bijna. Met E=mc^2 reken je de energie uit.

m is het massaverschil in kg
c is de lichtsnelheid (2,9979*10^8)

De energie is dan de energie die vrijkomt. Als in de opgave staat dat dit vrijkomt in de vorm van kinetische energie van het neutrino dan is dit ook meteen het antwoord op de vraag.

Erik van Munster reageerde op zondag 28 jun 2020 om 17:18
(En succes met je tentamen)


Op zaterdag 7 dec 2019 om 10:19 is de volgende vraag gesteld
Beste Erik,
Ik snap wel de berekeningen uit de videoles en ook wat u hieronder bij vragen uitlegt. Bij verval reacties spelen alleen de kernen een rol en niet de elektronen, daarom staan alleen de kernen in de reactie en rekent u de massa van de elektronen eruit. Maar dat betekent toch niet dat er helemaal geen elektronen zijn, maar alleen dat ze niet meedoen in de vervalreactie? De kernen die vervallen en ontstaan zijn toch gewoon onderdeel van een atoom met elektronen eromheen? Kernen zweven toch niet los rond?

Erik van Munster reageerde op zaterdag 7 dec 2019 om 11:49
Klopt, de kernen zweven niet los maar zitten in een atoom met elektronen eromheen.

Maar de kernreacties die je opschrijft gaan alleen over wat er in de kern gebeurt. Aan de reactie doen de elektronen hier niet mee vandaar dat je er geen rekening mee houdt.

Dat je soms tóch iets met elektronmassa moet doen komt door Binas. In tabel 25 staat namelijk niet de kernmassa maar de atoommassa (dus mét elektronen). Als in Binas de kernmassa’s gegeven zouden zijn zou je helemaal de elektronen buiten beschouwing kunnen laten.

Op donderdag 19 dec 2019 om 17:46 is de volgende reactie gegeven
Beste Erik, Vandaag op mijn toets ging het over kernfusie. Tijdens deze reactie wordt ook een deel van de oorspronkelijke massa omgezet in energie. Op de toets stond de vergelijking waarbij een waterstof kern en een deuterium kern samen reageren tot een heliumkern en een proton. Er komt energie bij vrij;. Ik moest duidelijk maken dat aan deze vergelijking te zien is dat massa is omgezet in energie. Maar hoe dan? Er zijn voor de pijl en na de pijl evenveel neutronen en protonen. Ik dacht dat de massa dan hetzelfde is.

Op donderdag 19 dec 2019 om 17:48 is de volgende reactie gegeven
Dus welke massa wordt bij kernfusie omgezet in energie?

Erik van Munster reageerde op donderdag 19 dec 2019 om 19:43
Als je alleen naar de aantallen protonen en neutronen kijkt is er inderdaad geen massaverschil. Het massaverschil zie je pas als je de precieze massas van Waterstof, Deuterium en Helium opzoekt in Binas tabel 25. Het verschil in massa vóór en na de pijl is dan heel erg klein (aantal cijfers achter de komma). Dát massaverschil is wat omgezet wordt in energie.

Hoop dat je toets verder goed ging:)


Suyoung Yee vroeg op vrijdag 15 nov 2019 om 14:00
hoe reken je joule(J) om naar elektronvolt(MeV)?

Suyoung Yee reageerde op vrijdag 15 nov 2019 om 14:07
Ik zag net dat deze vraag al eerder is gesteld. Ik weet het al!


Willemijn de Weerd vroeg op donderdag 28 jun 2018 om 14:13
Beste Erik,

Ik kan in tabel 7 niet de massa van een elektron vinden. Wel in tabel 6 alleen staat daar 9,1x10^-31, en dat is niet 0,00054858 zoals in uw video. Waar kan ik het juiste vinden en wanneer geld deze massa dan?

Mvg

Erik van Munster reageerde op donderdag 28 jun 2018 om 14:24
De massa van een elektron vind je in BINAS tabel 7B bij "rustmassa elektron". Hier staat de massa uitgedrukt in atomaire massaeenheid (u) en dat is 0,00054858... u. Het staat er ook in kg en dat is 9,109...*10^-31 kg.

Hangt er dus een beetje van af in welke eenheid je het wil hebben...


Op donderdag 21 jun 2018 om 12:19 is de volgende vraag gesteld
Beste Erik,
In het filmpje zegt u dat in tabel 25 ook de energie van een gamma foton te vinden is, maar waar staat dit dan? Ik kan alleen maar de energie vinden die hoort bij een alfa of bèta deeltje.

mvg

Erik van Munster reageerde op donderdag 21 jun 2018 om 14:12
Staat er inderdaad niet voor alle deeltjes. Bij sommige isotopen kun je van de deeltjes die ontstaan de energie vinden maar lang niet bij allemaal. De energie van de gammadeeltjes ontbreekt in de tabel zo te zien.

Je kunt het ook uitrekenen aan de hand van het massaverschil tussen de vervallende atoomkern en de atoomkern die ontstaat (daar gaat deze videoles over). Als je de energie van een alfa- of betadeeltje weet kun je uitrekenen hoeveel energie er over blijft voor het gammadeeltje.


Op maandag 11 jun 2018 om 12:35 is de volgende vraag gesteld
Het massagetal wordt toch bepaald door het aantal protonen en neutronen (in de kern)? Dit komt toch omdat de elektronen een veel kleinere massa hebben dan protonen en neutronen (die ongeveer gelijke massa hebben)? Waarom berekent u dan met de atoommassa uit BINAS en haalt hier nog de massa (die er naar mijn idee niet eens in is betrokken) vanaf? De atoommassa in BINAS is toch al de massa door de protonen en neutronen en dus door de kern?

Erik van Munster reageerde op maandag 11 jun 2018 om 13:30
Klopt, massagetal is aantal protonen en aantal neutronen in de kern bij elkaar en de massa van de elektronen is ook inderdaad meestal verwaarloosbaar klein. Behalve, en daar gaat het in deze videoles over, als je het massaverschil héél precies wil weten: In BINAS tabel tabel 25 kun je zien dat de niet afgeronde massa van een atoom een heel klein beetje verschilt van het massagetal. Dit heeft o.a. te maken met de massa van de elektronen maar ook met de bindingsenergie.

Als je met deze heel precieze massa iets wil uitrekenen maakt de massa van de elektronen wél iets uit, ook al is deze heel erg klein. Als je verschillen tussen massa vóór en na een kernreactie of vervalreactie wil weten moet je er dus wél rekening mee houden.

[massaverschil en energie is trouwens geen CE-examen stof]

Op maandag 11 jun 2018 om 14:40 is de volgende reactie gegeven
Oké bedankt voor uw reactie!
Ik begrijp dan inderdaad dat in BINAS 25 de atoommassa staat. Maar waarom is het dan zo belangrijk dat je bij deze berekening alsnog de elektronen van deze precieze atoommassa afhaalt? Want ondanks de hele kleine massa van elektronen dragen zij uiteindelijk toch net zo goed mee aan de massa links en de massa rechts?

Erik van Munster reageerde op maandag 11 jun 2018 om 14:48
Dat klopt. Als je links en recht evenveel elektronen hebt maakt het inderdaad niks uit voor het massaverschil.

Maar in situaties dat het aantal elektronen NIET gelijk is moet je er wél rekening mee houden. Het is het handigste om gewoon te onthouden dat de massa in BINAS tabel 25 de atoommassa is (dus mét elektronen) en NIET de kernmassa en altijd even goed op te letten of je er rekening mee moet houden met elektronmassa of niet.


Isis Albers vroeg op woensdag 4 apr 2018 om 08:28
Hoe bereken ik het aantal deeltjes N uit een (A,t)-diagram?

Erik van Munster reageerde op woensdag 4 apr 2018 om 12:07
Dag Isis,

Hangt er vanaf. Als je gewoon het aantal deeltjes op een bepaald moment wil weten kun je de activiteit gewoon aflezen bij die tijd. Het aantal deeltjes kun je daarna uitrekenen als je de halveringstijd van de stof weet met (zie ook de videoles over "Activiteit"):

A = N·(ln 2) / t½

Als je wil weten hoeveel deeltjes er per seconde vervallen: Dit ís de activiteit. Activiteit betekent namelijk hoeveel deeltjes er per seconde vervallen en dus ook hoeveel deeltjes er per seconde vrijkomen.


Op woensdag 14 mrt 2018 om 18:05 is de volgende vraag gesteld
Wat is de reden dat je de massa van de kern gebruikt en niet de atoommassa?
En moet je altijd de kernmassa gebruiken of zijn er soms ook uitzonderingen?

Erik van Munster reageerde op woensdag 14 mrt 2018 om 18:35
Het simpele antwoord is: omdat het om KERNreacties gaat. Al je kernreactie opschrijft is elk stof de KERN van een stof. Als je massa's vergelijkt kijk je dus ook naar de kernmassa en niet naar atoommassa.

Als je de kernmassa wil weten kun je de atoommassa uit Binas tabel 25 nemen en daar de massa van de elektronen van aftrekken.

(Alleen als je links en rechts evenveel elektronmassas moet aftrekken maakt dit voor het massaverschil niks uit)


Sander Keulen vroeg op woensdag 20 dec 2017 om 19:53
Hallo,

Zou u ook uitlegvideos kunnen maken over het SE hoofdstuk Kernen en deeltjes? Leptonen, quarks etc vind ik best ingewikkeld.

Mvg,
Sander

Erik van Munster reageerde op donderdag 21 dec 2017 om 09:18
Dag Sander,

Leptonen en quarks zijn geen verplicht onderdeel voor het examen, vandaar dat er geen videolessen over zijn. (Het verschilt per school en schoolboek of het behandeld wordt of niet).

Als je er wat meer uitleg over wil kun je het beste even de oefenopgaven kernen&deeltjes bekijken (via menu hierboven). In opgaven 11 t/m 15 staat in de opgave zelf uitleg over quarks en leptonen. Uitwerkingen staan ook op de site.


Mohanad Salaymah vroeg op woensdag 29 nov 2017 om 09:45
Stel er komt 1 neutron vrij. Kan ik dan de rustmassa van een neutron in kg van binas tabel 7 nemen?
En wat betreft een positron, zou ik daar de rustmassa van een elektron in kg moeten nemen?

Erik van Munster reageerde op woensdag 29 nov 2017 om 10:16
Dag Mohanad,

Als het om een los neutron gaat wat vrijkomt: ja dan kun je de rustmassa uit tabel 7 gebruiken. Een positron heeft dezelfde massa als een elektron (ook tabel 7)


Thomas Rous vroeg op vrijdag 17 nov 2017 om 14:05
Beste Erik,

Waarom mag je concluderen dat het atoomnummer/ladingsgetal gelijk is aan het aantal elektronen? De protonen en elektronen in een atoom zijn toch niet altijd aan elkaar gelijk?

Ik hoor het graag!

Erik van Munster reageerde op vrijdag 17 nov 2017 om 14:50
Dag Thomas,

Normaal gesproken zitten er in een atoom altijd evenveel elektronen als protonen. Bijvoorbeeld: Zuurstof heeft atoomnummer 8. Dit betekent 8 protonen in de kern en dus ook 8 elektronen in de elektronenschillen rond de kern. Als er elektronen teveel of te weinig zijn is het atoom elektrisch geladen. Je noemt het dan een "ion".

Kortom: Tenzij er in de vraag staat dat een atoom elektrisch geladen is mag je er altijd vanuit gaan dat er evenveel elektronen als protonen zijn. In ieder geval geldt dit voor alle atoommassa in BINAS tabel 25.


Op zondag 24 jul 2016 om 20:27 is de volgende vraag gesteld
Waarom wordt de massa van de elektronen eraf gehaald?

Erik van Munster reageerde op zondag 24 jul 2016 om 21:18
Dat heeft te maken met BINAS: alle massas die in tabel 25 staan zijn atoommassas (de massa van de kern en de elektronen samen). Als je de massa van de kern wil weten moet je de massa van de elektronen aftrekken van de massa die in BINAS staat. Vandaar.


Krishma Menawari vroeg op dinsdag 15 mrt 2016 om 23:07
Hoi erik,

Als ik de berekeningen uitvoer kom ik anders uit, wat doe ik fout?

Massa links: 209,98288-(84*0,00054858)= 209,936799 u
Massa pb-210: 205,97446-(82*0,00054854)= 205,9294764 u
Massa he-4: 4,002603-(2*0,00054858)= 4,00150584 u
Totale massa rechts: 4,00150584+205,9294764= 209,9309823

Erik van Munster reageerde op woensdag 16 mrt 2016 om 09:22
Dag Krishma,

Ik maak zelf in de videoles een fout. Bij de berekening van de massa van de heliumkern trek ik de massa van 4 elektronen eraf terwijl dit er natuurlijk 2 moeten zijn. Ik denk dat dit is waarom je op iets anders uitkomt.

(Er staan trouwens ook oefenopgaven over massaverschillen op de site. Ook al is het geen CE-examenonderwerp meer, het komt nog wel voor in de keuze onderwerpen. Kijk bij "oefenen" bij "Kernen&Deeltjes")


Op woensdag 16 dec 2015 om 18:57 is de volgende vraag gesteld
Hallo Erik,

Is er wellicht ook een filmpje over Feynmann-diagrammen?

Alvast bedankt

Erik van Munster reageerde op woensdag 16 dec 2015 om 21:16
Helaas, geen videoles over Feynmandiagrammen. Dit hoort bij het keuzeonderdeel "kernen en deeltjes" en hier bestaat gewn landelijke stofomschrijving voor. Iedere school en iedere docent mag dus zelf de onderwerpen bepalen en kan dus ook een onderwerp kiezen maar geen videolessen van zijn.

Als je een bepaalde vraag hebt waar je mee vast loopt kun je me wel mailen hoor. Dan kan ik kijken of ik je kan helpen...


Jouke van Riel vroeg op zondag 30 aug 2015 om 18:47
Hallo Erik,

Laatste vraag (hopelijk) voor het mondeling:

In het voorbeeld dat je geeft waarbij Polonium vervalt trek je de massa van de elektronen af van de Polonium en Lood.
Kun je en mag je ook de massa van twee elektronen optellen bij de massa van het a-deeltje?
Dan kom je volgens mij op hetzelfde massadefect uit.

Erik van Munster reageerde op zondag 30 aug 2015 om 19:32
Ja, dat klopt. Je kunt hier inderdaad de elektronenmassa links en rechts laten staan. Je komt dan op hetzelfde massadefect.

Belangrijkste bij dit soort opgave is dat je er gewoon even goed op let en dat je weet dat de massa's in BINAS de massa's van atomen, dus inclusief elektronen, zijn.

Succes met je mondeling...


Op dinsdag 21 apr 2015 om 10:05 is de volgende vraag gesteld
Beste Erik,

Waarom geldt voor Polonium-210 dat er 84 elektronen zijn? Ik dacht dat die 84 het aantal protonen omvatte, want het betreft hier toch de atoomkern, waar zich geen elektronen bevinden?

Op dinsdag 21 apr 2015 om 10:10 is de volgende reactie gegeven
Ik denk dat ik het al weet, een Polonium-210 atoomkern heeft 84 protonen en omdat een atoom neutraal is, betekent dat, dat een Polonium-210 atoom 84 elektronen heeft, zodat de protonen en de elektronen elkaar opheffen. Klopt dat?

Erik van Munster reageerde op dinsdag 21 apr 2015 om 10:12
Klopt, 84 is het aantal protonen in een poloniumkern. Maar in een atoom (dus niet alleen de kern) zitten er ook nog elektronen omheen. Het aantal elektronen rond de kern is bij een gewoon ongeladen atoom hetzelfde als het aantal protonen in de kern, vandaar...


Emmelien Schillern vroeg op zaterdag 28 mrt 2015 om 22:35
In mijn natuurkundeboek (Pulsar) staat dat de massa van de kern kleiner is dan de massa van de losse onderdelen (neutronen en protonen), terwijl ik hiervan denk te begrijpen dat het andersom is. Wat is nou juist?
Ik heb maandag een SE en ben erg in de war.

Erik van Munster reageerde op zondag 29 mrt 2015 om 13:50
Dag Emmelien,

De losse onderdelen (protonen + neutronen) kleven aan elkaar als ze in de kern zitten. Het kost dus energie om ze uit elkaar te halen. Omdat de energie die je erin moet stoppen om ze uit elkaar te krijgen ergens moet blijven hebben de losse deeltjes meer energie dan de deeltjes als ze nog in de kern zitten. Omdat massa en energie vergelijkbaar zijn geldt dus:

Losse deeltjes: meer energie, dus meer massa
Deeltjes in kern: minder energie, dus minder massa

Er is ook een aparte videoles hierover: Bindingsenergie, staat hieronder.

Hoop dat je hier iets verder mee komt...


Lottie Oostdam vroeg op vrijdag 20 mrt 2015 om 22:17
Wat is de massa van een Béta + deeltje? en kan ik dit ergens in binas vinden?
Alvast bedankt

Lottie Oostdam reageerde op vrijdag 20 mrt 2015 om 22:35
ik weet het al.. dezelfde massa als een beta- deeltje en dus de massa van een elektron. :)


Op dinsdag 17 mrt 2015 om 16:04 is de volgende vraag gesteld
Soms kom ik tegen dat massa na - massa voor wordt gedaan. Verschilt dat per reactie ?

Erik van Munster reageerde op dinsdag 17 mrt 2015 om 16:38
Het gaat altijd om het verschil is massa voor en na een reactie. De manier waarop je dit uiterekent maakt niets zoveel uit. Bij een spontane vervalreactie, zoals alfa- en betaverval is de massa vooraf altijd groter dan de massa achteraf. Een kunstmatige reactie die juist energie kost i.p.v. dat er energie vrijkomt is de massa achteraf juist groter.

Belangrijker is om je van te voren af te vragen: Komt er energie vrij bij deze reactie of kost deze reactie juist energie.


Op donderdag 15 jan 2015 om 16:45 is de volgende vraag gesteld
Klopt het dus dat je in dit geval niet het massadefect uit kunt rekenen? Aangezien je de massa van het uitgezonden deeltje niet weet.

Erik van Munster reageerde op donderdag 15 jan 2015 om 20:16
Zowel van Ba137m als van Ba137 kun je de massa in BINAS tabel 25A vinden: 136,90652 en 136,90581. Je kunt dus ook het verschil in massa uitrekenen.

Dit wordt direct omgezet in energie (via E=mc^2). Gammafotonen hebben geen massa dus de energie is direct de energie van de gammafotonen. Eigenlijk is het massaverschil dus makkelijker te bepalen dan bij alfa en betaverval want is is geen massa van een uitgezonden deeltje waar je rekening mee hoeft te houden.


Mohammed el Maghawry vroeg op zaterdag 19 jul 2014 om 02:36
twee elektronen teveel voor He?

Mohammed el Maghawry reageerde op zaterdag 19 jul 2014 om 03:03
In de binas25 staat dat bij -e of +e de maximale energie. Wat houd dat in? hoeveel eV is dat? en is de Energie voor y altijd dezelfde energie?

Mohammed el Maghawry reageerde op zaterdag 19 jul 2014 om 08:19
Is het noodzakelijk om de massa van de elektronen weg te laten?

Erik van Munster reageerde op zondag 20 jul 2014 om 17:22
He is atoomnummer 2 dus twee elektronen.

De energie dievin tabel25 staat is de energie die het ontstane deeltje heeft in de vorm van kinetische energie. Het gaat steeds om het deeltje waar de energie achter geschreven staat. Van veel deeltjes staat de energie dus niet in BINAS.


Lisabeth Van Berkel vroeg op donderdag 3 jul 2014 om 19:34
bij ba-137m naar ba-137 komt er alleen maar een gamma-foton vrij en die wegen niets. Waarom is het dat ba-137m in massa daald na de vervalreactie?

Erik van Munster reageerde op vrijdag 4 jul 2014 om 15:04
Omdat het uitzenden van een gammadeeltje energie kost. De kern raakt dus energie kwijt bij het verval. De energie komt vrij omdat een klein beetje van de massa wordt omgezet in energie.

Zie de ook de videoles "massaverschil & energie.


Lisabeth Van Berkel vroeg op donderdag 3 jul 2014 om 19:21
kan je voor het berekenen van een alfadeeltje, niet gewoon de massa van 2 neutronen en 2 protonen bij elkaar optellen?

Erik van Munster reageerde op vrijdag 4 jul 2014 om 15:01
De massa van een alfadeeltje is een heel klein beetje kleiner dan de massa van twee losse protonen plus twee losse neutronen. Dus als je het precies wil weten is het antwoord nee.

In de videoles "Bindingsenergie" wordt uitgelegd waarom de massa van een alfadeeltje net ietsje kleiner is.


Op donderdag 8 mei 2014 om 16:30 is de volgende vraag gesteld
Als aan beide kanten van de reactiepijl het aantal protonen en dus het aantal elektronen gelijk is, dan hoef je om het massa verschil uit te rekenen toch niet aan beide kanten deze (in dit filmpje 84) elektronen eraf te trekken?

Erik van Munster reageerde op donderdag 8 mei 2014 om 17:39
In dit geval: Nee, dat hoeft inderdaad niet.

Wel belangrijk om in je achterhoofd te houden dat de massa die in BINAS tabel 25 staat de atoommassa is en niet de kernmassa.


Op donderdag 10 apr 2014 om 16:05 is de volgende vraag gesteld
Ik maak nu een examenopgave van het examen havo 2012 tijdvak 2, opdracht 4 rubbia-centrale. Ik loop vast bij vraag 18. Hier moet je namelijk 0,22u omrekenen naar kg, ik dacht dat je dat gewoon *10^-10 kon doen. Maar in het antwoorden model doen ze het *1,661^-27.

ik snap niet hoe ze opeens bij dit getal komen, ik heb ook al in mijn BINAS gekeken maar kan geen logisch antwoord vinden.

Zou u mij misschien kunnen vertellen wat ik hier over het hoofd zie?

Alvast bedankt!

Erik van Munster reageerde op donderdag 10 apr 2014 om 17:22
'u' betekent atomaire massaeenheid. Hoeveel dit is kun je vinden in BINAS tabel 7:

1 u =1,66054*1-^-27 kg.

0,22 u is dus 0,22 * 1,66054*10^-27 kg. Vandaar...

Alle massagetallen en massa's die je vindt in tabel 25 worden gegeven in 'u'. Je hebt 1,66054*10^-27 dus altijd nodig als je wilt omrekenen naar kilogram.


Op zondag 30 mrt 2014 om 15:34 is de volgende vraag gesteld
Waarom moet de massa van de elektronen nog van de atoommassa afgehaald worden? In het voorbeeld gebruikt PO-210 met atoommassa 209,98288 u.

Erik van Munster reageerde op zondag 30 mrt 2014 om 19:25
Kernreacties gaan alleen over de kernen die veranderen in andere soorten kernen. Als je dus de massa's vergelijkt moet je dus naar massa's van alleen de kern kijken.

Als het je alleen gaat om het verschil tussen links en rechts van de pijl en links en rechts evenveel elektronen meegeteld worden hoeft je de elektronmassa er eigenlijk niet af te trekken maar soms gaat het niet om het verschil links en rechts en soms zijn er links en rechts niet evenveel elektronen meegeteld.

Kortom: Elektronen aftrekken hoeft niet altijd perse maar je moet wel goed blijven opletten en je ervan bewust zijn dat wat in BINAS staat niet de kernmassa is.

(Zie ook de vraag van Jeroen Kuyt hieronder)


Kate Theunissen vroeg op maandag 24 mrt 2014 om 15:46
in mijn BINAS staat in tabel 7 dat 1 eV = 1.602*10^-19

in tabel 25 staat dat 1 eV = 1.602*10^-13 maar is deze niet om meteen naar MeV te rekenen

Kate Theunissen reageerde op maandag 24 mrt 2014 om 16:04
als je van u naar MeV wilt moet je het toch
* 931.49 doen

Erik van Munster reageerde op maandag 24 mrt 2014 om 16:41
In tabel 25 staat niet wat een elektronvolt is maar wat een MEGAelektronvolt is: 1 MeV = 1,602*10^-13 J. Hiermee kun je het inderdaad in een keer van MeV naar Joule omrekenen.

Van u naar MeV moet je inderdaad maal 931,49 doen. Wel belangrijk dat je weet wanneer dit kan: Namelijk alleen als een bepaald massaverschil in wordt omgezet wordt in energie.


Eva Rademaker vroeg op dinsdag 18 mrt 2014 om 19:27
Moet je bij elk soort verval het aantal elektronen eraf halen om het massadefect te berekenen? En is dit alleen zo bij het radioactief verval of ook bij kernfusie?

Erik van Munster reageerde op dinsdag 18 mrt 2014 om 19:36
De massa die in BINAS tabel 25 staat is altijd de massa van een heel atoom. Als je de massa van de kern wil weten moet je dus altijd de massa van de elektronen eraf halen. Bij massaverlies bij verval maar ook om massaveranderingen bij kernfusie te berekenen.

Soms maakt het voor het massaverschil niks uit omdat links en rechts van de pijl evenveel elektronen teveel bij de massa telt. De kans op vergissingen is het kleinst als je gewoon altijd de elektronmassa eraf haalt als kernmassa's met elkaar wil vergelijken.

Eva Rademaker reageerde op dinsdag 18 mrt 2014 om 19:38
Okee bedankt!


David Rohaan vroeg op zaterdag 15 mrt 2014 om 13:22
Waarom doe je vier elektronen eraf halen bij de Helium kern?? Deze heeft er toch twee?

Erik van Munster reageerde op zaterdag 15 mrt 2014 om 18:51
Dag David,

Je hebt helemaal gelijk het moeten twee elektronen zijn. Zie ook de vraag van Lisa helemaal onderaan bij de vragen...


Daniel Jose Julio vroeg op donderdag 6 mrt 2014 om 09:07
Meer een opmerking dan een vraag! In filmpje over massaverschil en energie noemt u polonium 210 en op het scherm verschijnt polonium 214! welke in dit geval is correct? met vriendelijke groeten
Daniel Jose Julio

Erik van Munster reageerde op donderdag 6 mrt 2014 om 15:05
Klopt wat je zegt: De vervalreactie die er staat gaat over Polonium-210 terwijl daaronder Polonium-214 staat.

De getallen in de berekening gaan verder allemaal over Polonium-210 dus dat zijn de correcte getallen.

Kortom Po-210 is correct.


Op zondag 23 feb 2014 om 16:08 is de volgende vraag gesteld
''De energie wordt dan: 8,681557*10-13 J
In MeV is dit: 5,418602 MeV''
Hoe komt u hieraan? Hoe moet je dat omrekenen?

Erik van Munster reageerde op zondag 23 feb 2014 om 17:11
Ja ,dat klopt. MeV betekent "megaelektronvolt" dus een miljpen eV. Een elektronvolt is een andere eenheid van energie. 1 eV = 1,602*10^-19 J dus 1 MeV = 1,602*10^-13 J.

Zie ook de videoles "ElektronVolt" onder het kopje "Elektromagnetische Straling en Atomen".


Op zaterdag 11 jan 2014 om 23:37 is de volgende vraag gesteld
In een ander filmpje gaf u als antwoord op een vraag: "4 2He of 4 2alfa mag allebei. Een alfadeeltje is een heliumKERN en geen heliumatoom."
Betekent dit niet dat je bij het alfadeeltje de elektronenmassa er niet af hoeft te trekken?

Vriendelijk bedankt

Op zaterdag 11 jan 2014 om 23:40 is de volgende reactie gegeven
Laat maar zitten, ik snap het al!


Op woensdag 8 jan 2014 om 17:05 is de volgende vraag gesteld
In de videoles heeft u staan dat een he-4 kern 4 elektronen heeft. Kunt u mij dat uitleggen? ik dacht namelijk dat het 2 elektronen had. Want het massagetal geeft toch het aantal elektronen aan?

Op woensdag 8 jan 2014 om 17:07 is de volgende reactie gegeven
o sorry ik had niet alle andere vragen gelezen en daar staat mijn antwoord al bij!


Op donderdag 26 dec 2013 om 01:00 is de volgende vraag gesteld
Ik ben opagev 24 van het VWO examen van 2012-2 aan het maken. "radondochters". In het antwoord staat de zin "De energie is de energie die het verval van de twee isotopen met alfaverval levert. Hoezo?? Waarom wordt de energie die bij het verval van de tussenelementen (de radondochters)vrijkomt als beta- en gammastraling niet meegerekend?

Erik van Munster reageerde op donderdag 26 dec 2013 om 19:04
Ze vragen in deze opgave om de stralingsdosis "ten gevolge van de alfstraling". Er is natuurlijk ook energie ten gevolge van beta- en gammastraling maar die mag je in deze opgave dus buiten beschouwing laten.

Als je er wel rekening mee zou moeten houden zou dit erg lastig zijn: De meeste gammastraling gaat dwars door het lichaam heen, slechts een klein deel wordt geabsorbeerd. Betastraling wordt iets meer geabsorbeerd maar ook hiervoor geldt dat het een stuk minder wordt geabsorbeerd dan alfastraling. Als ze zouden vragen naar beta- en gammastraling hadden ze dus in de vraag erbij moeten zetten hoeveel procent geabsorbeerd zou worden.


Op zondag 18 aug 2013 om 14:15 is de volgende vraag gesteld
Bij een verval reactie, moet je dan + alpha noteren of + He-4? En Beta-min of -1 elektron?

Erik van Munster reageerde op zondag 18 aug 2013 om 15:20
Mag allemaal, als je er maar steeds voor zorgt dat het massagetal (bovenste getal) en het ladingsgetal/atoomnummer (onderste getal) kloppen.


Jeroen Kuyt vroeg op dinsdag 30 apr 2013 om 14:44
Is het toegestaan om bij massaverschil en energie berekeningen de massa van de elektronen niet links en rechts aftetrekken van de atoommassa's?
Ik merk steeds dat de berekening hetzelfde uitkomt met of zonder de elektronen eraf te trekken.

Erik van Munster reageerde op dinsdag 30 apr 2013 om 23:01
Klopt! Meestal blijft het aantal elektronen intact. Voor de berekening van het verschil in massa maakt het dan niks uit of je elektronen eraf trekt of niet. Je moet wel oppassen. Bij alf-verval gaat het goed omdat de massa van 4-2He in BINAS ook de massa van het atoom (dus met elektronen is), maar bv bij betaverval moet je goed opletten. Bij de massa van de stof die ontstaat is de massa van het atoom wat in BINAS staat 1 elektron meer dan waarmee je begon.

Kortom: Aftrekken hoeft inderdaad niet altijd maar wel blijven opletten en als je geen elektronen aftekt dit er altijd wel even bij schrijven bij je antwoord.


Lars Antonissen vroeg op woensdag 30 jan 2013 om 00:25
Dag meneer van Munster, ik heb net 3 kwartier zitten rekenen omdat ik maar niet op het zelfde getal als u kon komen bij de omrekening van unit naar kg. uiteindelijk ben ik tot de conclusie gekomen dat u het niet goed heeft. want 0,006914 u is geen 1,1148097x10^-27 maar 1,14809736x10^-29.

of heb ik het toch fout?

Erik van Munster reageerde op woensdag 30 jan 2013 om 08:57
Hoi Lars,
Klopt, je hebt gelijk. De massa wordt 1,148097356*10^-29 kg. De energie komt wel goed uit dus kennelijk heb ik alleen fout op het bord staan maar wel met het goede antwoord verder gerekend. Dank voor je opmerkzaamheid...


Op woensdag 23 jan 2013 om 17:23 is de volgende vraag gesteld
Moet je bij beta - verval de massa van het elektron optellen bij de massa rechts van de vergelijking? Zoals in onderstaand voorbeeld uit mijn opgaven over Tritium verval (helaas zonder antwoorden):

3 3 0
1 H --> 2 He + -1 e

Stel atoommassa: H= 3,01605 u
He= 3,01603

Mvoor =3.01605-0,00054858 = 3,01550142 u
Mna = 3,01603-2*0,00054858= 3,01493284 u + 0,00054858

Mvoor - Mna = 2* 10^-5 u * 1,66054*10^-27= 3,32108 *10^-32

E=mc2
E=3,32108 *10^-32*(2,99*10^8)^2)= 2,98*10^-15/elektronvolt/10^6 = 0,0186 Mev

Dit klopt wel met de energie van het deeltje in de Binas(25).

Erik van Munster reageerde op woensdag 23 jan 2013 om 18:49
Ja, klopt. Er komt een betadeeltje vrij dus de massa hiervan komt rechts van de pijl erbij.

Op zondag 12 mei 2013 om 17:17 is de volgende reactie gegeven
Mag men deze opgave van het CCVN tentamen ook op de volgende manier aanpakken? Komt volgens mij ook overeen met de uitleg over het weglaten van elektronen vermeldt in de bovenste vraag.

Reactie: H-3 --> He-3 + 1 elektron
Links: 1 u H-3 (3,01605 u) - 1 elektron
Rechts: 1 u He-3 (3,01603 u) - 2 elektronen + 1 elektron. Dit geeft dus samen weer -1 elektron.
Zowel links als rechts staat nu 1 elektron, dus die strepen we weg, waardoor er een massaverschil ontstaat van 1 u H-3 - 1 u He-3 = 2 x 10-5 u.

1 u = 931,49 MeV, dus 2x10-5 u = 0,0186 MeV

Erik van Munster reageerde op zondag 12 mei 2013 om 22:07
Ja, klopt helemaal. Eigenlijk geldt altijd dat je gewoon altijd even goed moet kijken naar elektronen links of rechts dan zie je vanzelf wel of je ze van de atoommassa moet afhalen of niet.


Lisa van der Schee vroeg op woensdag 16 mei 2012 om 21:39
Mijn vraag is:
waarom moet je bij het heliumatoom er 4 elektronen afhalen van de massa en niet 2? Want bij Po haal je er ook 84 af en niet 210

Erik van Munster reageerde op donderdag 17 mei 2012 om 10:17
Ik maakte een fout: Je moet inderdaad 2 elektronen van de massa afhalen want een helium-4-atoom heeft 2 elektronen en geen 4. De berekening moet dan dus ook anders. Ik kom uit op:
De massa van het alfadeeltje: 4,00150584 u
De totale massa rechts: 209.9309818 u
Het massaverschil: 0,0058172 u
In kilogram: 9,65969*10-30 kg
De energie wordt dan: 8,681557*10-13 J
In MeV is dit: 5,418602 MeV

Op zondag 23 feb 2014 om 16:22 is de volgende reactie gegeven
Delen door 1.602*10-13 denk ik? klopt dit ?