Inloggen

Toepassingen ioniserende straling

Behalve dat ioniserende straling gevaarlijk kan zijn, zijn er ook een aantal nuttige toepassingen. Bij voedselbestraling wordt gammastraling gebruikt om schadelijke organismen in voedsel te doden. Bij het maken van röntgenfoto's bij bv botbreuken wordt gebruikt gemaakt van het doordringend vermogen van röntgenstraling door huid en zachte weefsels. Ook wordt ioniserende straling gebruikt bij het bestralen van tumoren (radiotherapie), het volgen van stoffen in het lichaam met z.g. tracers en voor het meten van diktes in de metaalindustrie. In deze videoles een aantal toepassingen op een rijtje.
6 4043
0:00 Start
0:08 Voedselbestraling
0:37 Röntgenfoto
1:06 Inwendige- uitwendige bestraling
2:14 Diktemeting
4:25 Samenvatting

Voorkennis

Ioniserende straling

BINAS

Belangrijke tabel(len) in Binas: 28F

Moet ik dit kennen?

De stof in videoles "Toepassingen ioniserende straling" hoort bij:

HAVO:       Centraal examen 2024 (CE)
VWO: : Centraal examen 2024 (CE)


Test jezelf - "Toepassingen ioniserende straling"

Maak onderstaande meerkeuzevragen, klik op 'nakijken' en je weet meteen de uitslag. Als je één of meer vragen fout hebt moet je de videoles nog maar eens bekijken.
Vraag 1
Vraag 2
Vraag 3
Om voedsel langer houdbaar te maken wordt het …

Nadat gammastraling met een energie van 5,0 MeV door een aluminium plaat heen is gegaan blijkt 75% van de straling te zijn geabsorbeerd. Wat is de dikte van de plaat?

De techniek waarbij een tumor diep in het lichaam wordt bestraald door een radioactieve bron in de buurt van de tumor in te brengen wordt ook wel … bestraling genoemd.

geioniseerd
besmet
bestraald
6,8 cm
9,0 cm
18 cm
therapeutische
inwendige
gamma-


Extra oefenmateriaal?

Oefenopgaven over het onderdeel ioniserende straling & medische beelden vind je in:
FotonIoniserendeStralingHAVO.pdf
FotonIoniserendeStralingVWO.pdf

Examenopgaven

Recente examenopgaven waarin "Toepassingen ioniserende straling" een rol speelt (havo/vwo):
Verontreinigd Technetium (h),

Vraag over videoles "Toepassingen ioniserende straling"?


    Hou mijn naam verborgen

Eerder gestelde vragen | Toepassingen ioniserende straling

Mina Fadhil vroeg op zondag 8 apr 2018 om 20:50
Goedenavond!

Ik had een vraag over de korte Test Jezelf bij dit onderwerp. De tweede vraag ging over de dikte van een aluminiumplaat. Nu snap ik het antwoord wat hierbij gegeven wordt niet helemaal... Hoe komt u op dit antwoord?

Alvast hartelijk bedankt.

Erik van Munster reageerde op zondag 8 apr 2018 om 21:58
Dag Mina,

Als gammastraling door een plaat aluminium heen valt komt maar een deel van de straling erdoor heen. De rest wordt tegengehouden door het aluminium. In BINAS tabel 28F kun je lezen dat de halveringsdikte van aluminium voor dit soort straling 9,0 cm is. Dit betekent dat als de straling door een 9,0 cm dikke aluminium plaat heen gaat 50% (de helft) wordt tegengehouden.

In deze vraag komt maar 25% van de straling erdoorheen (100%-75%). Dit betekent dat de straling niet één keer maar twéé keer is gehalveerd. De dikte is dus niet 9,0 cm maar het dubbele hiervan: 18 cm.

Hoop dat je hier iets verder mee komt...


Bekijk alle vragen (6)



Thomas Rous vroeg op woensdag 15 nov 2017 om 14:10
Beste Erik,

De onderstaande vraag begrijp ik niet helemaal. Wat heeft het vermogen te maken met het aantal instabiele atoomkernen (N)?

Een nucleaire batterij is toegepast in een pacemaker. Zolang het vermogen van
de nucleaire batterij meer dan 90% is van het vermogen bij de productie, kan hij
worden gebruikt. Het rendement blijft bij het teruglopen van het vermogen gelijk.
3p 14 Bereken hoe lang na de productie de nucleaire batterij vervangen moet worden.

Antwoord: 13 jaar.
Het vermogen is alleen afhankelijk van het aantal kernen, omdat alle andere getallen en grootheden in de formule constant zijn. Dus het moment waarop het vermogen nog maar 90% is van het vermogen bij de productie, is gelijk aan het moment waarop het aantal kernen nog maar met 90% van het oorspronkelijke aantal kernen over is.

Dit begrijp ik dus niet. Ik hoop dat u het kunt uitleggen!

Met vriendelijke groet,


Erik van Munster reageerde op woensdag 15 nov 2017 om 17:28
Dag Thomas,

In de opgave staat, als het goed is, ook een uitleg van de nucleaire batterij. Hier staat uitgelegd dat de deeltjes die bij het verval vrijkomen gebruikt worden voor het opwekken van energie. Het vermogen is dus evenredig met het aantal deeltjes wat per seconde wordt uitgezonden (de activiteit). Vanwege de halveringstijd van het radioactieve materiaal neemt de activiteit en dus ook het vermogen langzaam af. Eigenlijk wordt dus gevraagd: Na hoeveel tijd is de activiteit afgenomen tot 90% van de beginactiviteit? (Zie de videolessen over Halveringstijd en Activiteit voor hoe je de berekent.)


Demi Hoekstra vroeg op zaterdag 21 mrt 2015 om 12:50
Hallo Erik,

Ik kon nergens een filmpje vinden over de uitleg over logaritme. Zou u mij kunnen uitleggen hoe je dingen kunt berekenen met logaritme?

Alvast heel erg Bedankt!

Erik van Munster reageerde op zaterdag 21 mrt 2015 om 13:27
Dag Demi,

Berekeningen met logaritme kom je bij natuurkunde alleen tegen bij berekeningen met halveringstijd en activiteit. In de videolessen leg ik e.e.a. uit. Ik zou deze videolessen even bekijken (staan bij kernen en deeltjes hieronder).


Op woensdag 14 jan 2015 om 21:45 is de volgende vraag gesteld
Hallo meneer,

Ik vind de tabel ook een beetje onduidelijk. De kolommen (in het geel, blauw en oranje) zijn in cm gegeven? En de getallen erboven zijn in MeV? Dit zou je dus om kunnen rekenen naar J. En dan?

Ook is het zo dat de x in de formule in m of mm moet zijn, en d(1/2) moet in dezelfde eenheid zijn als x. Betekent dit dat je de gegevens uit de tabel dan ook nog moet omrekenen naar m of mm of mag je hier gewoon mee rekenen?

Alvast bedankt!

Erik van Munster reageerde op woensdag 14 jan 2015 om 23:03
In BINAS tabel 28E zijn de getallen in MeV de fotonenergieen van de verschillende soorten rontgen en gammastraling. Als je iets met halveringsdikte moet uitrekenen heb je meestal niet de fotonenergie nodig en hoef je ook niet om te rekenen naar Joule. Het is alleen bedoeld om soort straling mee te kunnen opzoeken.

Halveringsdiktes staan inderdaad in centimeters. Als de gegevens in de opgave in mm of meters is zul je moeten omrekenen. Niet moeilijk maar wel iets wat je over het hoofd kunt zien.

nergie gegeven in

Op woensdag 14 jan 2015 om 23:09 is de volgende reactie gegeven
Je rekent dus wel met cm, en niet met mm en m? Het eindantwoord moet dus ook in cm gegeven worden neem ik aan.

In mijn boek staat er dat ze in m en mm moeten zijn, maar er moet dus gewoon met centimeters gerekend worden.

Erik van Munster reageerde op donderdag 15 jan 2015 om 20:05
Je zelf kiezen wat je doet: Of alles naar cm omrekenen of alles naar meters omrekenen. Maakt niet uit wat je kiest zolang je maar alles in dezelfde eenheid doet.

Ik vindt zelf meters het makkelijkst omdat bij vrijwel alle andere natuurkundeformules ook afstanden altijd in meters zijn. Minder kans op vergissingen.


Op zaterdag 17 mei 2014 om 11:38 is de volgende vraag gesteld
Hallo meneer Erik,

In vraag 5 in 2013-1 wordt er gevraagd hoe je de stralingsniveau berekent. Maar hoe bereken je de stralingsniveau eigenlijk. Alvast bedankt voor uw hulp.

Erik van Munster reageerde op zaterdag 17 mei 2014 om 15:16
Je bedoelt waarschijnlijk "Radontherapie" (opgave 1 van HAVO 2013-1)

Stralingsniveau hoef je niet te kennen en er staat ook geen formule in BINAS voor. Je moet de vraag dus maken met de informatie die in de vraag zelf gegeven wordt:

Er staat dat een stralingsniveau van 1,0WL overeenkomt met een aantal "curie" per m3 lucht. Wat een Curie is zie je als je in BINAS kijkt bij eenheden (tabel 5). 1 curie = 3,7*10^10 Bq.

Eerder in deze opgave staat dat de activiteit in de lucht 65 Bq per liter bedraagt.

Hierna is het een kwestie van omrekenen (van liter naar m3, van curie naar Bq en uiteindelijk naar WL).

voor de uitwerking:
http://www.natuurkunde.nl/artikelen/view.do?supportId=942907


Op donderdag 9 mei 2013 om 16:19 is de volgende vraag gesteld
Hoe zou ik met tabel 28E moeten werken? Waarom staan de waarden in MeV en niet in meters? Wordt er bij een opdracht gegeven in welk energieniveau het foton zich bevindt?

Op donderdag 9 mei 2013 om 16:21 is de volgende reactie gegeven
Oh ik zie het al. Bedankt, maar het hoeft niet meer!

Erik van Munster reageerde op donderdag 9 mei 2013 om 21:09
Mischien nog handig om te weten bij 28E:

Kolommen 1 en 2 zijn rontgenstraling
Kolommen 3,4,5,6 zijn gammastraling

Kun je zelf ook vinden door de energie in eV op te zoeken in tabel 19B.

Op vrijdag 10 mei 2013 om 11:36 is de volgende reactie gegeven
dankuwel!