Inloggen

Verbanden

Een verband is de manier waarop de ene grootheid van de andere afhangt. De meest voorkomende verbanden in de natuurkunde zijn het rechtevenredig, omgekeerd evenredig, kwadratisch, omgekeerd kwadratisch en wortelverband. Een verband kun je herkennen aan de vorm van de grafiek of door een berekening. In deze videoles wordt uitgelegd hoe je de soorten verbanden herkent aan de hand van enkele voorbeelden.
FAQ
5 4781
0:00 Start
0:28 Wat is een verband?
1:15 Recht evenredig
2:59 Omgekeerd evenredig
3:56 Kwadratisch
4:43 Omgekeerd kwadratisch
5:23 Wortelverband
5:58 Samenvatting

Voorkennis

Eenheid, grootheid

Moet ik dit kennen?

De stof in videoles "Verbanden" hoort bij:

HAVO:       Centraal examen 2024 (CE)
VWO: : Centraal examen 2024 (CE)

Behalve verbanden herkennen moet je op het VWO ook coördinatentransformaties kunnen uitvoeren.

Test jezelf - "Verbanden"

Maak onderstaande meerkeuzevragen, klik op 'nakijken' en je weet meteen de uitslag. Als je één of meer vragen fout hebt moet je de videoles nog maar eens bekijken.
Vraag 1
Vraag 2
Vraag 3
De massa van een twee keer zo groot volume van een bepaalde stof is ook twee keer zo groot. Het verband tussen volume en massa is dus …

Bij het uitzetten van de meetwaarden van twee grootheden om het verband te onderzoeken ontstaat een parabool door de oorspong (0,0). Wat voor soort verband bestaat er tussen de grootheden?

Wat voor soort verband bestaat er tussen de lengte van een slinger en de slingertijd.

rechtevenredig
omgek. evenr.
kwadratisch
rechtevenredig
kwadratisch
omgek. kwadr.
wortelverband
kwadratisch
omgek. kwadr.


Extra oefenmateriaal?

Oefenopgaven over het onderdeel algemeen vind je in:
FotonAlgemeenHAVO.pdf
FotonAlgemeenVWO.pdf

Examenopgaven

Recente examenopgaven waarin "Verbanden" een rol speelt (havo/vwo):
Hawkingstraling (v), Boomwhackers (v), Langlaufen in klassieke stijl (v), Compton (v), Practicum warmtestraling (v), Lutetium-177 (h), Cirkelgolf (v), Onderzoek naar geluid in een fles (v), Thalliumscintigrafie (v), Vleugel (h), Ukelele (v), Kleurstof in een CD-R (v), Elektrische tandenborstel (v), Ontspannen lopen (v), Hyperloop (h), Elektronendiffractie (v),

Vraag over videoles "Verbanden"?


    Hou mijn naam verborgen

Eerder gestelde vragen | Verbanden

Jeniek Toonen vroeg op dinsdag 24 okt 2017 om 19:53
hallo,
in mijn oefentoets krijg ik de volgende vraag:
Arie wil door een experiment bepalen wat het verband tussen de golfsnelheid en de spankracht in de snaar is. daarvoor heeft hij bij 8 verschillende spankrachten de golfsnelheid bepaald. daarvan wil hij een grafiek maken met een recht evenredig verband.
welke grootheden en eenheden moet hij langs de x-as en y-as zetten om een recht evenredig verband in de grafiek te krijgen?
de formule die hier bijstaat is: v= √(Fs/(A ∙ ρ))
kunt u uitleggen hoe ik dit moet doen?

Erik van Munster reageerde op dinsdag 24 okt 2017 om 20:22
Aan de formule kun je zien dat het om een wortelverband gaat. De formule heeft namelijk de vorm

v = constante * wortel(Fs)

Als je een grafiek maakt met op de x-as Fs en op de y-as v zul je dus geen rechte lijn zien maar de grafiek die hoort bij een wortelverband.

Maar als je op de x-as niet Fs zet maar wortel(Fs) zou je wel een rechte lijn moeten zien.

Als je meer wilt weten kun je even kijken naar de opgave "coördinatentransformatie" bij de oefenopgaven algemeenVWO (via het menu hierboven)

Erik van Munster reageerde op dinsdag 24 okt 2017 om 20:25
In die opgave wordt stap voor stap uitgelegd hoe je van een wortelgrafiek een rechte lijn maakt. Lijkt heel erg op wat jij wil doen. (Het is opgavenummer 28)


Bekijk alle vragen (5)



Op maandag 11 sep 2017 om 18:45 is de volgende vraag gesteld
goede avond, kunt u mij misschien uitleggen wat het verschil is tussen exponentiële verband en een kwadratisch verband?

Erik van Munster reageerde op maandag 11 sep 2017 om 19:27
Een kwadratisch verband is een verband waarbij als grootheid A twee keer zo groot wordt, grootheid B 4 keer zo groot wordt. Je kunt het aan de formule herkennen doordat het onderstaande de vorm heeft. En de grafiek herken je doordat het de vorm van een (deel van een) parabool heeft.

y = constant * x^2

Bij een exponentieel verband staat één van de twee grootheden in de exponent zelf. De formule heeft dan onderstaande vorm. De grafiek loopt net als een parabool steeds steiler maar is geen parabool.

y = constante^x


Op donderdag 22 jun 2017 om 17:29 is de volgende vraag gesteld
Goedemiddag, ik vroeg me af of er een filmpje is die mij uitlegt mbv formules wat omgekeerd evenredig en evenredig is, en hoe je dit dus kunt herkennen in formules. Zo nee, kunt u dat misschien uitleggen?

Mvg, Pieter

Erik van Munster reageerde op donderdag 22 jun 2017 om 17:50
[Ik heb je vraag even verplaatst naar de videoles waar hij bij hoort]

In deze videoles wordt uitgelegd wat omgekeerd en evenredige verbanden zijn. Als je meer wilt weten over het herkennen van verbanden aan de hand van een formule kun je het beste even kijken naar een paar voorbeelden: opgave 25 van de oefenopgaven AlgemeenVWO gaat precies hierover (via menu "oefenen" hierboven). Uitwerkingen met uitgebreide uitleg hierbij staan ook op de site.

Ingrid Niemoller reageerde op donderdag 22 jun 2017 om 18:16
bedankt!

Op donderdag 22 jun 2017 om 22:17 is de volgende reactie gegeven
Is er ook een filmpje met uitleg over verbanden hoe je dat in grafieken kunt terugzien?

Op donderdag 22 jun 2017 om 22:20 is de volgende reactie gegeven
Want is een P x v grafiek een rechte lijn of halve parabool? Ik heb namelijk een halve parabool voor me en dat voelt niet logisch voor mij, want p x v is constant.

Erik van Munster reageerde op vrijdag 23 jun 2017 om 10:58
De grafiekvormen kun je ook gewoon in BINAS vinden. In tabel 36A. Uit het verband p*V = constant volgt voor de druk (p) als functie van het volume:

p = constante / V

Een verband met de vorm y = 1/x is een omgekeerd evenredig verband. Dit is dus geen parabool.


Linde van der Ven vroeg op zondag 27 mrt 2016 om 12:23
Hoi Erik,
In dit filmpje wordt gesproken over een kwadratisch verband en een omgekeerd kwadratisch verband. Nu staat in mijn boek het verband 'Kwadratenwet'. Wat is dan het verschil tussen deze en wanneer gebruik je kwadratenwet als verband?
Groetjes

Erik van Munster reageerde op zondag 27 mrt 2016 om 13:57
Dag Linde,

De "kwadratenwet" is de naam van een bepaalde formule waarmee je de intensiteit op een bepaalde afstand kunt berekenen. Er is zelfs een speciale videoles over (onder het kopje "Sterren & Straling). Het is dus niet de aanduiding voor een bepaald soort verband.

(Verwarrend maar de het verband tussen de intensiteit en de afstand is volgens de kwadraten wet juist helemaal geen kwadratisch maar een een omgekeerd kwadratisch verband. Heel verwarrend maar dit is nu eenmaal de naam die hiervoor gebruikt wordt.)


Op zondag 29 nov 2015 om 10:07 is de volgende vraag gesteld
Ik had verwacht dat omgekeerd evenredig een rechte lijn zou zijn die van links naar rechts omlaag zou gaan. Wat is dan een lijn die in een grafiek van 1t/m10 op de x en y as precies recht van 10,0 naar 0,10 gaat? Of valt deze niet onder een verband?

Erik van Munster reageerde op zondag 29 nov 2015 om 14:41
De lijn die via (10,0) en (0,10) hoort bij de de functie

y = -x + 10

Deze heeft de vorm y = ax + b met a = -1 en b = 10. Dit noem je een 'lineair verband'. Grafieken van lineaire verbanden zijn altijd een rechte lijn (Een recht evenredig verband is een bijzondere vorm van een lineair verband waarbij b gelijk is aan 0)


Een omgekeerd evenredig verband is geen rechte lijn maar, inderdaad, gebogen, en hoort bij de functie

y = constante / x

Hoop dat je hier iets verder mee komt...